能活到今天，有妻有子已是太多，沉默的Phong叔叔

能活到今天，有妻有子已是太多，沉默的Phong叔叔

1971大二入伍參軍

1990四十歲退伍返鄉

爸爸長得那麼好看，為什麼沒有戰死？

我看電影、讀書，總覺得犧牲的年輕士兵都是被描寫得很帥。住在我家附近的\*\*Phong叔叔（chú Phong）\*\*也很帥。

爸爸和 Phong 叔叔——兩位士兵，在離鄉二十年後回到了故鄉。

Phong 叔叔幾乎每天都來找爸爸。他個子高高瘦瘦，比爸爸還瘦。他走捷徑，穿過幾個菜園，手上總拿著一根鞭子，怕狗咬。看到爸爸在哪，他就在哪坐下。爸爸在剁豬草，他就坐在香蕉樹邊。爸爸洗衣服，他就坐在水缸旁。爸爸在拔茶園的草，他就站在波羅蜜樹下。我傍晚摘地瓜葉回來，天色已昏暗，還看到兩人蹲坐在家門口的階梯上。兩張臉都沉鬱、滄桑。

Phong 叔叔話不多，爸爸也不多話。兩個寡言的人坐在一起，就會有一個人變得稍微多話一點。爸爸走去菜園，Phong 叔叔也跟著去。我不知道他們談些什麼。

Phong 叔叔穿著軍服，扛著鋤頭去田裡擋水。他每次來我們家都穿著那身衣服，也許連睡覺也穿著吧。

回到家，看著妻子沒一刻閒著，孩子們還是吃不飽。我自己也整整一年不知道該怎麼活下去。極度困苦把腦子都熬空了，Phong 叔叔的一隻耳朵也聾了。

有一天，Phong 叔叔對爸爸說，老部隊打來電話，安排了新工作。他就離開了。我們家門口少了一位靜靜坐著沉思的訪客，陪伴爸爸。

1971年，爸爸是\*\*河內綜合大學（Đại học Tổng hợp Hà Nội）歷史系第十四屆（K14）\*\*的二年級學生，他和一群朋友一起上了戰車，奔赴戰場。

那時年輕意氣風發，充滿歡喜。爸爸的入伍行囊裡，還有一張「北方文學比賽第二名」的獎狀。

Phong 叔叔是**經濟計畫大學（Đại học Kinh tế Kế hoạch）**的學生。村裡與爸爸一樣出身的，還有**Đào 叔叔（chú Đào）**，他學的是**密碼學（Mã thám）**。

> （註1）**Mã thám**：即「密碼學」，用於加密與破譯密碼的數學方法。

這些村裡的優秀青年離開故鄉，走進河內，再從河內走入戰火。

爸爸是那些少數活著回來的人之一。

在戰爭中倖存，本身就是奇蹟。也許正因如此，這些老兵在回歸日常生活時，顯得特別隱忍。

三十多年後的一個午後，我陪爸爸坐在醫院的石椅上等檢查報告。我問他，如果是癌症，你會怎麼想？

爸爸沉默了一下，說：「會難過啊。但想起戰場上的日子，跟那些兄弟比起來，我能活到今天，有老婆、有孩子，還有孫子，已經太多了。他們死後，什麼也沒留下。」

那一刻，等待病情通知的沉重與恐懼像突然消失了。我知道爸爸不是為了安慰我才說這些，他是真心的。

爸爸1972年初的戰地日記裡，有一首詩，是送別兩位同一天戰死在\*\*川壙省（Xiêng Khoảng）\*\*的戰友。

1975年4月之後，那些學生兵又重返校園。但爸爸為什麼沒回學校？

如果爸爸當初回到大學，或許今天的他不會這麼辛苦。但如果那樣，我也不會坐在這裡問他「為什麼沒那樣做」。

1990年，爸爸回到故鄉。一輛牛車載著三個木箱、兩個鐵箱和一個塞得滿滿的背包。還有三十萬越盾。從那天起，這棟老屋裡姐弟間爭吵的聲音多了個目擊者——爸爸回來了。

他遵守對孩子們的承諾，隔天就牽著腳踏車載媽媽下坡，傍晚時牽回來一頭母小牛。

這頭小牛長得醜，兩根角都歪歪的。也正因為角醜，賣家才願意用三十萬便宜賣給我們。

然後我們會有一整群牛。公牛去耕田，母牛生小牛，小牛再賣掉，我們就會有很多錢。

---

### 簡單書評：

這段文字彷彿是一封寫給父親的長信，也像一篇對戰後人生的深情回顧。文字簡樸中見深情，揭示了戰爭留下的傷痕——不只是身體的，也是心理與命運的。從 Phong 叔叔的沉默與離開，到父親未曾回到大學的選擇，作者用女兒的視角描繪出一代越南士兵回歸後的孤寂與堅忍。儘管生活困苦，但那句「能活到今天，有妻有子已是太多」令人心碎，也讓人敬佩。這是對平凡英雄的溫柔頌歌。

Cha đẹp vậy mà sao không chết trận? Mình xem phim, đọc sách thường thấy những người lính trẻ hi sinh được miêu tả rất đẹp. Chú Phong gần nhà mình cũng đẹp.

Cha và chú Phong - hai người lính trở về quê sau hai mươi năm đi xa.

Ngày nào chú Phong cũng lên nhà mình tìm cha. Chú cao lêu nghêu, gầy xo, gầy hơn cả cha. Chú đi theo lối tắt, băng qua mấy khu vườn, tay luôn cầm cái roi để phòng những con chó. Thấy cha đang ở chỗ nào, chú lại ngồi luôn ở đó. Cha đang thái rau cho lợn, chú ngồi bên cây chuối. Cha đang giặt quần áo, chú ngồi bên vại nước. Cha đào cỏ chè, chú đứng ngay dưới gốc cây mít. Mình hái rau khoai về, trời đã chập choạng, vẫn nhìn thấy hai người ngồi chồm hỗm nơi thềm nhà. Hai khuôn mặt âu sầu khắc khổ.

Chú Phong ít nói. Cha cũng ít nói. Hai người ít nói ngồi với nhau sẽ có một người nói nhiều hơn. Cha đi ra vườn, chú Phong cũng ra vườn theo cha. Mình không rõ họ nói những chuyện gì với nhau.

Chú Phong quân phục vác cuốc ra đồng ngăn con nước. Vẫn bộ quần áo đó trong những lần đến nhà mình. Chắc hẳn chú cũng mặc vậy khi đi ngủ.

Về nhà, nhìn vợ làm việc không khi nào ngơi tay mà đàn con thì vẫn đói ăn. Mình thì cả năm rồi không biết tính cách gì để sống tiếp. Khổ cực long tận óc, chú Phong bị điếc một tai.

Một hôm, chú Phong nói với cha, đơn vị cũ gọi đi làm. Họ đã thu xếp được cho chú một công việc mới. Thế là chú đi. Nhà mình vắng bóng người khách trầm ngâm tư lự ngồi bên thềm, với cha.

Năm 1971, cha là sinh viên năm thứ hai khoa Lịch sử - K14, Đại học Tổng hợp Hà Nội - cùng những người bạn lên xe ra mặt trận.

Tuổi đời phơi phới. Niềm vui phơi phới. Hành trang vào chiến trường của cha còn có thêm thành tích học sinh giải nhì môn Văn miền Bắc.

Chú Phong - sinh viên trường Đại học Kinh tế Kế hoạch. Bạn với cha trong làng còn có chú Đào học Mã thám).

(1) Các phương pháp toán học để mã hóa và giải mật mã (TG).

Những thanh niên ưu tú từ làng đi ra Hà Nội. Và từ Hà Nội đi vào bom đạn.

Cha thuộc về số người người may mắn sống sót.

Sống sót được qua chiến tranh với mỗi người lính đã là một kì tích. Có phải vậy mà những người lính giỏi cam chịu khi trở về cuộc sống đời thường.

Một buổi chiều sau đó hơn ba mươi năm. Mình và cha ngồi ở ghế đá bệnh viện chờ kết quả xét nghiệm. Hỏi cha, nếu ung thư thì cảm giác cha thế nào? Cha lặng đi một lúc. Cha nói, thì buồn, nhưng nghĩ lại những ngày ở chiến trường, so với anh em thì mình sống được đến hôm nay, có vợ có con, có cả cháu nữa, thì đã được quá nhiều. Anh em họ chết đi chẳng để lại một dấu tích gì. Chốc lát đấy cảm giác sợ hãi nặng nề chờ giấy bệnh như biến mất. Mình biết cha đang nói thật chứ không phải cố trấn an con gái. Nhật kí chiến trường của cha những ngày đầu năm 1972 là bài thơ tiễn biệt hai người bạn cùng một ngày lên đường đã hi sinh ở Xiêng Khoảng.

Sau tháng 4 năm 1975, những người lính sinh viên trở về giảng đường. Sao cha không trở về trường đại học? Nếu cha quay về học như các bạn có thể cuộc đời cha đã không cực khổ thế này. Nếu... nếu... nếu thế thì lại chẳng có con ngồi đây mà hỏi sao cha không thế này thế khác.

Năm 1990, cha về quê. Một xe bò chở ba rương gỗ, hai rương sắt, một ba lô căng lèn chặt đồ kỉ niệm. Và số tiền ba trăm nghìn. Ngôi nhà trên dốc chí chóe tiếng chị em cãi vã đánh đấm nhau từ nay có cha về.

Giữ lời hứa với các con, ngày hôm sau, cha dắt xe xuống dốc, đèo mẹ đi và đến chiều thì dắt về một con bê cái.

Con bê này có hai cái sừng xấu. Sừng xấu nên người ta mới bán cho mình giá ba trăm nghìn.

Rồi chúng ta sẽ có một đàn bò. Một đàn bò con đực đi cày, con cái sinh bê con rồi ta lại bán, tha hồ tiền.

這段文字出自越南文學作品，以樸實深刻的筆法描繪一位母親在貧困鄉村環境中艱辛生產的經歷。

😃😃😃😃😃😃😃😃