不會反抗、容易被欺負的孩子

不會反抗、容易被欺負的孩子

我回鄉下幫忙照顧弟弟\*\*（em Hiệu）**。晚上我搖著吊床哄弟弟睡覺，媽媽一邊指導**姊姊恆（chị Hằng）**寫信給爸爸。我放下弟弟，也湊到桌邊偷聽。雖然我已經上了快一個月的啟蒙班**（lớp vỡ lòng）\*\*，但還不認識字。

「**霞（Hà）**，再去看著弟弟。」

媽媽說會讓姊姊恆在信裡寫：「霞在家很乖，聽媽媽的話。」

聽到這句我馬上回到吊床邊。我想讓爸爸知道我們在家都很乖。孩子乖，爸爸就能安心工作；孩子乖，等爸爸回來就會有禮物。

有一天，媽媽說：「霞先暫時別上學了，好嗎？晚一年也沒關係，得有人抱弟弟讓媽媽去學校上班。」

不用上學了。我也不用再害怕\*\*蓮（Liên）\*\*那幫孩子了。

在村路上走著的一群學生裡，蓮是「老大」，而我，是那個不會反抗、容易被欺負的孩子。

「明天要給我們五支粉筆。」

我很害怕。

她又說：「你媽是老師，粉筆多得是。要五支長的，斷掉的不算。」

我趁媽媽不在家，搬椅子到房間的櫥櫃前，把手伸進第三層抽屜，拿出了媽媽的粉筆盒，抽出五支。

隔天，又是五支。粉筆盒快空了。

教室裡本來只有五個座位，老師硬是把我也加進去，變成六個。我的座位被人吐了口水，我不敢坐。老師看見我站著，卻像沒看見一樣。

隔年，我才重新上啟蒙班。雖然比適齡上學時間晚了一年，但這次我和同齡的朋友一起上課，不再怕任何人。

差不多全班的孩子，老師\*\*專（cô Chuyên）**都幫忙填寫了出生年份：1980年。現在我的身分證上，使用的生日就是那時候**專老師（cô Chuyên）\*\*幫我寫的那個日期。

後來開始流行過生日，我那些朋友也一直沿用那個日期。那也成了他們拿給占星師算婚期、看動土日、批命盤、化解星煞的日子。

---

### 書評：

這篇童年回憶錄以「霞」這位小女孩的眼光，呈現出越南戰後平民家庭的艱困與善良。面對生活的壓力與教育的不公，孩子們用各自的方式在社會邊緣中掙扎成長。

從被迫停學到被欺負取粉筆，再到身份文件上的虛構生日，作者用平靜而真摯的筆觸揭露體制冷漠與基層生活的無奈，也勾勒出女性在家庭與社會之間的早熟角色與情感世界。

這不只是童年的回憶，更是時代的記錄——既殘酷，又動人。

Mình về quê trông em Hiệu. Buổi tối mình đung đưa võng dỗ em ngủ, mẹ hướng dẫn chị Hằng viết thư cho cha. Mình thả em, lại sát bên bàn hóng hớt. Học lớp vỡ lòng gần một tháng nhưng mình chưa đọc được chữ. Hà lại trông em đi. Mẹ sẽ bảo chị Hằng viết là Hà ở nhà ngoan, nghe lời mẹ. Nghe vậy mình quay lại võng ngay. Mình muốn cha biết ở nhà các con ngoan. Các con ngoan cha yên tâm công tác. Các con ngoan khi nào về cha có quà.

Một hôm mẹ bảo Hà tạm nghỉ học đã nhé, học muộn một năm cũng chả sao. Phải có đứa bế em cho mẹ đi trường.

Không phải đi học nữa. Mình không phải sợ bọn con Liên.

Đám học trò đi trên đường làng, con Liên là “đại ca” và mình là đứa không biết tự vệ khi bị bắt nạt.

“Ngày mai phải đưa cho bọn tao năm viên phấn.”

Mình lo sợ.

Nó nói tiếp: “Mẹ mày giáo viên, thiếu gì phấn. Năm viên dài, viên gãy không tính.”

Mình chờ mẹ đi vắng, kéo ghế vào tủ trong buồng, mò tay lên ngăn thứ ba nơi có hộp phấn của mẹ, rút ra năm viên.

Ngày hôm sau lại tiếp tục năm viên. Hộp phấn gần hết.

Bàn vừa cho năm chỗ ngồi. Cô giáo ghép thêm mình nữa là sáu. Chỗ ngồi của mình bị đứa nào đó nhổ nước bọt. Mình không dám ngồi. Cô giáo thấy học sinh đứng mà như không thấy.

Năm sau mình vào học vỡ lòng. Muộn hơn một năm so với tuổi quy định đi học nhưng cùng lứa bạn, chẳng sợ sệt đứa nào. Gần như cả lớp cô Chuyên khai sinh năm 1980. Giấy tờ của mình bây giờ đang dùng ngày tháng năm sinh cô Chuyên viết khi đó.

Sau này có phong trào tổ chức sinh nhật, mấy đứa bạn mình vẫn dùng ngày cô Chuyên viết sổ. Đó cũng là ngày chúng nó đưa cho thầy tử vi xem ngày cưới, ngày động thổ làm nhà, ngày xem tướng số, ngày dâng sao giải hạn.

😀😀😀😀😀