三百盾的碎花洋裝

三百盾的碎花洋裝

1985年，我被父親帶到峴港（Đà Nẵng）。那年正好換新鈔。

父親領到了換鈔後的第一個月工資——共三百零三盾（đồng）。

父親花了三百盾給女兒買了一套碎花衣服，還剩三盾。我和姊姊過去穿的衣服，都是母親用父親洗乾淨帶回來的飛彈擦拭布自己剪裁縫製的。女兒來看他，父親想讓她有件像樣的衣服可以穿。

清晨還在睡覺時，父親叫我起床去吃飯。「快點，晚了就沒了。」天還沒完全亮，院子裡的燈泡還是紅紅的。我跟著父親往食堂走，許多人已經吃完離開。一邊是白飯，一邊是配菜。早上的配菜是白鹽。一盤飯，撒上一匙白鹽。這就是配菜嗎？我心裡這樣想。但父親似乎讀懂了我的心思，便湊近女兒耳邊低聲說：「因為我們來晚了。」

「那麼多人來晚了嗎，爸爸？大家都晚了嗎？」

吃完早餐後，父親帶我上街。我們到一家照相館拍了兩張照片。根據攝影師叔叔的指導，一張是我坐在 Cub 機車上，父親牽車裝作要帶我去玩；另一張是我的肖像照。新買的碎花衣好漂亮，頭髮濕濕的，臉圓圓胖胖，一雙黑亮大眼睛。父親在女兒的肖像背後寫道：

> 「看你雙眼圓睜，

> 如水晶般清澈閃爍。

> 多少艱辛苦難，

> 化作母乳，哺育你清亮的眼眸。」

有時，父親會牽著我去世叔叔（chú）Thế 的房間。叔叔 Thế 去福祥市場（chợ Phúc Tường）買菜，那天的飯菜裡有道特別的酸湯煮魚。他的女朋友從湯裡夾出一塊魚，仔細剔去魚刺，然後放進我碗裡。那是六歲的我，第一次感受到如此溫柔的愛意。

過幾天，父親又帶我到其他朋友家吃飯：在叔叔 Bình 家吃、在叔叔 Thế 家吃、在叔叔 Thân 家吃。就這樣一圈一圈地輪著。我那時並不知道，其實父親口袋裡已經一分錢都沒有了。

中午，我一個人漫步在軍營後方遼闊的花園。不敢走太遠，怕迷路。滿地都是一叢叢的「飛機草」（tàu bay），聽叔叔們說，這種葉子可以拿來煮湯。我拔了一大把飛機草，帶回房間給父親。

軍營外的門口有一排濃綠的藤蔓植物，開著粉紅和白色的花。父親說那是「紙花」（hoa giấy）。我以為那是用彩紙剪成的花朵，貼在樹上。我輕輕用指尖碰觸隨風搖曳的花瓣，好像不是我想的那樣。

看到女兒流連在營門外，父親也走了出來。午後微風拂過，粉紅與白色的花瓣零星灑落在地上。

母親來信通知，奶奶搬去住在三伯（bác Sâm）家了。父親得帶我回去照顧弟弟妹妹。

---

### 書評：

這篇回憶錄風格的短文，以溫柔而哀傷的語氣，描寫了越南戰後物質匱乏年代，一位父親對女兒無聲的愛與苦撐。作者細膩捕捉孩童視角中對世界的懵懂感知，從鹽巴當菜的早餐，到誤以為「紙花」是剪紙做的，都是貧困中綻放的人性光芒。篇末一句「父親得帶我回去照顧弟弟妹妹」，簡單卻震撼，暗示這段短暫的幸福將結束，重返現實的磨難。

這不是一篇轟轟烈烈的敘事，而是用極其節制的筆法，寫出越戰餘燼下的庶民記憶，如一張老照片般令人鼻酸。

Năm 1985, mình được cha đưa vào Đà Nẵng Năm đó đổi tiền.

Cha nhận tháng lương đầu tiên sau đổi tiền là ba trăm linh ba đồng.

Cha mua tặng con gái một bộ quần áo hoa ba trăm đồng, còn dư ba đồng. Quần áo chị em mình mặc từ trước tới nay là do mẹ tự cắt may từ những mảnh giẻ lau tên lửa cha giặt sạch sẽ mang về. Con gái vào chơi, cha muốn con có bộ đồ tử tế chưng diện.

Buổi sáng đang ngủ, cha thức dậy đi ăn. Nhanh lên con, đi muộn không còn gì đâu. Trời chưa sáng hẳn, những bóng đèn điện còn đỏ ở ngoài sân. Mình theo cha đi về phía nhà ăn. Nhiều người đã ăn xong đi về. Bên này là cơm. Bên kia là thức ăn. Thức ăn buổi sáng là muối trắng. Một khay cơm và thìa muối trắng rắc lên. Thức ăn là đây sao? Mình chỉ nghĩ trong đầu vậy thôi. Nhưng cha đọc được ý nghĩ của mình, cha nói thầm vào tai con gái, tại mình xuống muộn.

Người xuống muộn nhiều vậy à cha, ai cũng xuống muộn hết à cha?

Ăn sáng xong, cha chở mình ra phố. Đến cửa hàng chụp hai kiểu ảnh. Theo hướng dẫn của bác thợ, một kiểu là con gái ngồi trên xe Cub còn cha tư thế dắt xe chở con đi chơi. Kiểu nữa là chân dung mình. Bộ quần áo hoa mới xinh, tóc dầm, khuôn mặt bụ bẫm, đôi mắt to tròn đen láy. Cha viết sau bức chân dung con gái: “Nhìn con đôi mắt tròn xoe/ Sáng trong như ánh pha lê trong ngần/ Bao nhiêu vất vả gian truân/ Chảy thành sữa mẹ nuôi nguồn mắt trong.

Thỉnh thoảng cha dắt mình sang phòng chú Thế. Chú Thế đi chợ Phúc Tường. Bữa cơm có món canh cá nấu chua đặc biệt. Bạn gái chú Thế gắp một khúc cá trong bát canh lên, gỡ hết xương rồi cho vào bát mình. Lần đầu tiên, đứa trẻ sáu tuổi, được nhận những cử chỉ yêu thương đặc biệt thế.

Vài ngày cha lại dẫn đến nhà các bạn ăn cơm. Ăn cơm nhà chú Bình, ăn cơm nhà chú Thế, ăn cơm nhà chú Thân. Cứ vòng vòng vậy. Mình không biết là do cha không còn đồng nào trong túi.

Buổi trưa mình tha thẩn khu vườn sau doanh trại rộng mênh mông. Không dám đi hết vì sợ lạc. Cây tàu bay từng đám mọc kín mặt đất. Từng nghe các chú bảo rằng lá này là để nấu canh. Mình nhổ một ôm lá tàu bay về phòng cho cha.

Ngoài cổng doanh trại là giàn cây xanh thẫm. Cây có hoa màu hồng màu trắng. Cha bảo đó là hoa giấy. Hoa giấy là những tờ giấy màu cắt thành hoa đính lên cây. Mình nghĩ thế. Mình khẽ chạm một ngón tay lên cánh hoa đang rung rinh trong gió. Hình như là không phải.

Thấy con gái mải mê ngoài cổng, cha cũng đi ra theo. Buổi chiều gió nhẹ. Những cánh hoa hồng hoa trắng lưa thưa trên mặt đất.

Mẹ viết thư vào báo tin bà nội ra nhà bác Sâm. Cha phải đưa Hà về trông em.