與我共眠壕溝的女游擊隊員

記得一位曾在夜裡與我共眠壕溝的女游擊隊員

我對廣治的記憶是什麼？

不是那位在夜裡與我同眠於壕溝的女孩。兩個月？三個月？似乎更久一些。我們睡在一起，還有她四歲的小外甥。是我先進壕溝，她隨後跟來。有時當我進去時，她和小孩已熟睡。

每次撤軍，我又回到那個壕溝與她共眠。

她是真的熟睡，還是裝睡？我，一個二十歲的男孩，她十七或十八歲。我們很少交談。她是游擊隊員，曾被敵人抓走，遭受身體折磨，後來被放回來，而她依然繼續當游擊隊。

那房子是後勤據點，裡頭有兩個狹小的壕溝。另一個壕裡住著她老母親與妹妹，我們住這一側。

1972、1973年那些年的廣治之夜從未真正平靜。我們在炸彈的陰影下入睡。

小孩是她哥哥的兒子。她有兩個哥哥，都在「對方」服役。一人已陣亡，另一人還在南部某地作戰。她妹妹隨口提過這些，我也沒多問。

孩子的母親在哪，我也不去想。我每天只在夜裡見到他。

我鑽進壕溝，她躺在我身旁，呼吸輕柔。我摸著她的手，突然希望附近掉下一顆炸彈，把這空氣一併炸散。

有人問我：關於廣治你有何想說？一個攝影隊問我。我說完這故事，他們說這段不能播。為什麼？你們來問我戰爭的事，我講戰爭的故事，你們卻說不能用。

畫一張地圖，一個部隊守關卡，另一部隊從後方突破向前。天黑看不清地形，雙方開火半小時後才發現是自己人。是因為聽出自己人B40、B41火箭筒與衝鋒槍的聲音，才意識到誤打。也因敵人投降聲音聽起來太熟悉了。當發現時，兩邊死傷已過十人。

我女友當時在河內上學。出征那天她對我說：「要盡力抗敵。」所謂「盡力抗敵」就是不顧一切衝上前線吧？

我連上有個人後來說：

每次出擊時，我都會假裝迷路撤到後方的臨時醫療站。每場戰役都是這樣，無人發現。這是他父親在家時輕聲對他說的：「你要活著回來。」

1970年，許多河內大一大二學生放下學業上前線。我因風濕病被刷下來，但瞞著不說。體檢時不合格，我們這梯五人中四人因此退訓而慶祝，只有我堅持要走。夢想是驅逐美軍後回來，在和平的祖國讀書。

女友一直寫信鼓勵我。她就像我，就像成千上萬的年輕士兵，在通往戰場的路上唱著壯烈的歌。我們誰都無法真正想像戰爭的模樣。以為它很偉大，即便犧牲也值得。

我站在Cửa Tùng，第一次見到海。波光粼粼，我看得入神，差點錯過登船時間。當地人從傍晚就等我們。

越過Cửa Tùng，我們走過草原，穿過鐵絲網。寒意襲來，但很快便融入行軍氣氛。我們擦完整瓶防蚊藥，一夜走了三十公里。

到達東河（Đông Hà），前方是一條必須游過的河。團政委不會游泳，我們砍兩根香蕉樹，綁在一起，由兩人前後推他過河。他說：上一批兵根本沒學過游泳。不會游也得渡河。

女孩們穿著緊身褲。我假裝不看，旁邊的傢伙羞得雙手掩面。晚上大家竊竊私語，笑說這裡的女人真大膽。那些跟著敵方進入順化的人離開後，剩下的跟我們跑回永靈地區。剩下牛豬雞、食物、器具，全都沒人要。我們在廣治不像其他地方那麼缺糧。

在東河與廣治之間的「愛子總倉」武器、糧食充足。我們搬回大量白米、糖、奶、罐頭，填滿壕溝，一個月後離開還堆滿。

新兵不懂事，將敵人留下的新車、火砲全掃射報仇。一個傻子把一輛摩托車騎進草叢，滿臉是血。

夜裡有人往我們壕溝扔手榴彈，一人受傷。附近有座教堂，幾位修女還留著。哨兵調查後發現是她們幹的。

七位女孩，夜晚潛來投彈。傍晚三名士兵前往教堂。他們在那一刻做了什麼？那些女孩再也沒出現過。

1972年的美清河（Sông Mỹ Chánh），我們在這岸，敵人在那岸。他們白天打，我們夜間反擊。兩岸村莊反覆易手。敵軍步兵有順化來的砲擊，有美國第七艦隊的艦砲支援，而我們只靠突襲。

我們不斷撤退。每天撤出一個村、一塊田，直到退回廣治。士兵彼此對望，疲憊不堪。敵人太強，掌控天空，火力密集如雨。我們身旁掉下熱帶樹葉也搞不清哪來的。

范從東南部戰區加入我們，他說：「那邊只是挨餓，沒這麼可怕。」

Lai Phước河上的橋被炸斷。命令要我們游過河。對岸正在遭B52地毯式轟炸。范中隊長與四十多名士兵站在河邊。隔天我們聽說整個中隊逃兵。他命令大家撤退。

范是為兄弟們著想？還是我們才是不怕死的？

失去廣治城後，我們仍駐守河岸。晚上八點，師長下令我們小隊強攻省長宅邸。這任務幾乎是死路，但我們無法拒絕命令。我們做好了赴死準備。河岸較高，我們從低處游過，只要被發現，敵人連手榴彈都不必多花。大家互望一眼，全都跳入水中。游到一半時，傳令口頭下達命令：「不用攻擊了。」

……死裡逃生後，我又回到那壕溝，躺在女孩身邊。難道我對廣治的所有回憶，只剩下這些嗎？

---

若需要將此回憶錄用於歷史分析、文學轉譯或媒體引用，我可以進一步整理或改寫成更具文學性或論述風格的版本。

Qụảng Trị - tôi nhớ nhất là gì?

Không phải là nhớ một người con gái đêm nằm chung hầm. Hai tháng hay ba tháng, hình như là nhiều hơn. Chúng tôi ngủ bên nhau, cùng với đứa cháu bốn tuổi của cô ấy. Tôi vào hẩm trước. Cô ấy theo sau. Có khi tôi vào hầm thì hai cô cháu đã ngủ say.

Khi nào cũng vậy, rút quân là tôi lại vể ngủ trong hầm đó với cô.

Cô đã ngủ say hay vờ như thế? Tôi, thằng con trai hai mươi tuổi và cô mười bảy hay mười tám. Chúng tôi ít khi hỏi chuyện. Cô ấy là du kích. Đã từng bị địch bắt. Bị hành hạ thể xác. Được trả về. Trả về rồi cô ấy tiếp tục là du kích.

Ngôi nhà đó là hậu cứ. Trong nhà có hai căn hẩm nhỏ hẹp. Hầm bên kia là bà mẹ già và em gái. Bên này là chúng tôi.

Đêm ở Qụảng Trị những năm bảy hai bảy ba có khi nào lặng yên. Chúng tôi ngủ mà nơm nớp lo sợ bom rơi trên đầu.

Đứa cháu là con của người anh. Cô có hai anh trai. Cả hai đều đi lính cho phía bên kia. Một người đã chết. Một người nữa vẫn miệt mài chinh chiến. Nơi anh đóng quần là một địa bàn nào đó trong Nam Bộ. Cô em gái nói bâng quơ vậy và tôi cũng chẳng hay ho gì chuyện đó mà gặng hỏi.

Mẹ của đứa trẻ này đâu, tôi cũng chẳng màng nghĩ tới nữa. Mỗi ngày tôi chỉ nhìn thấy nó khi ngủ.

Tôi chui vào hẩm. Cô nằm bên cạnh tôi. Hơi thở nhẹ. Bàn tay tôi. Bỗng dưng tôi ước một tiếng bom gần sát cho tan biến không khí này.

Nói gì về Quảng Trị? Một đoàn làm phim đã hỏi tôi câu này. Tôi kể xong chuyện dưới đầy các cậu bảo chuyện này chúng cháu không thể lên hình được. Tại sao? Các cậu đến hỏi tôi chuyện chiến tranh. Tôi kể chuyện chiến tranh các cậu kều dừng.

Vẽ sơ đồ một đơn vị ở chốt, một đơn vị đằng sau vượt qua chốt tiến tới mục tiêu. Trời tối đen không nhận ra địa hình. Nã súng nửa tiếng đồng hồ hai bên mới nhận ra là đồng đội. Nhận ra vì tiếng súng nghe quen. Tiếng B40, B41, tiểu liên của quân mình. Nhận ra vì tiếng xin hàng của địch nghe sao quen. Nhận ra khi con số thương vong mỏi đơn vị đã trên mười.

Người yêu tôi đang học ở Hà Nội. Ngày tôi ra đi cô dặn anh đánh giặc hết mình. Đánh giặc hết mình là lao vào chỗ chết không suy tính đắn đo phải không em. Người anh trong đại đội sau này hòa bình kê’ lại: khi chúng tôi đồng loạt xung phong thì anh lách ra khỏi trận địa vờ như bị lạc đi vể trạm thu dung. Trận ra quân nào anh cũng làm vậy mà không ai biết. Đó là cách mà khi ở nhà bố anh ghé tai nói nhỏ để con trai sống sót trở về.

Năm 1970 bao nhiêu sinh viên Hà Nội năm nhất, năm hai gác chuyện học hành đi ra tiền tuyến. Tôi bị đau thấp khớp giấu bệnh. Họ về xét nghiệm máu sức khỏe tôi không đạt. Lứa xung phong đó năm người bị loại. Bốn đứa chúng nó ăn mừng tôi thì quyết đi bằng được. Ước mơ đánh đuổi hết giặc Mỹ xầm lược rổi về đi học trong cảnh đất nước thanh bình.

Người yêu vẫn viết thư động viên. Cô ấy cũng như tôi, như hàng nghìn lính trẻ ca bài ca hùng tráng trên đường ra trận. Không ai trong chúng tôi hình dung ra được chiến tranh cụ thể ra sao. Chắc hẳn là cao đẹp bất kê’ chuyện mình có ngã xuống.

Tôi đứng bền Cửa Tùng. Lần đầu tiên nhìn thấy biển. Biển dợn sóng lấp lánh. Tôi mải nhìn quên mất việc phải nhanh chóng nhảy lên thuyển. Người dân đã chờ chúng tôi từ chập tối.

Qua Cửa Tùng chúng tôi đi bộ trong mênh mang trảng cỏ và chui qua những lớp thép gai. Đột nhiên rùng mình rồi nhanh chóng hòa vào không khí hành quân. Bôi hết một lọ thuốc tránh muỗi chúng tôi đi bộ trong đêm qua ba mươi cây số.

Tới Đông Hà. Trước mặt là con sông phải bơi qua. Chính trị viên trung đoàn không biết bơi, chúng tôi chặt hai cây chuối kết lại đứa trước đứa sau đẩy anh trôi qua dòng. Anh nói lính lớp trước bọn mình chưa được dạy bơi. Chưa được dạy bơi, chưa biết bơi nhưng vẫn phải qua sông.

Những người con gái mặc chiếc quần bó sát. Tồi vờ ngó lơ, thằng bên cạnh hai tay che mặt vì ngượng. Tối đến chúng tôi xì xào đàn bà con gái trong này sao ăn mặc ngại thế. Dân theo phe địch đi vào Huế, số còn lại theo phe ta chạy vể đất Vĩnh Linh. Còn lại trâu bò lợn gà thức ăn đồ đạc không có chủ. Lính Qụảng Trị không phải chịu cảnh thiếu ăn như nơi khác.

Tổng kho Ái Tử nằm giữa Đông Hà và Quảng Trị. Vũ khí thực phẩm không thiếu. Gạo đường sữa đồ hộp chúng tôi lấy vể chất đầy hầm một tháng sau rời đi vẫn còn thừa mứa.

Những thằng lính mới hung hăng bắn phá hết những cỗ xe pháo, xe tải mới tinh. Của địch để lại bắn cho bõ ghét. Một thằng rồ chiếc xe hon đa vào bụi rậm mặt be bét máu.

Ban đêm lựu đạn ném tù mù vào hầm. Một người trúng đạn bị thương. Gần đấy là một ngôi nhà thờ. Những nữ tu vẫn ở lại. Lính đi quan sát và phát hiện ra họ là thủ phạm.

Bảy cô gái đêm xuống là mò sang bên này ném lựu đạn. Trước giờ cơm chiểu ba người lính tới nhà thờ. Họ đã làm gì trong khoảnh khắc đó. Những cô gái không bao giờ xuất hiện nữa.

Sông Mỹ Chánh năm 1972 địch bên kia chúng tôi ở bên này. Địch đánh ban ngày chúng tôi đánh ban đêm. Những ngôi làng hai bên giằng co. Bộ binh địch có pháo kích trong Thừa Thiên Huế, có pháo ngoài hạm đội 7 của Mỹ bắn vào hỗ trợ còn lính chúng tôi đánh tập kích.

Chúng tôi cứ lùi ra. Mỗi ngày lùi ra khỏi một ngôi làng, lùi ra khỏi một cánh đồng. Lùi ra đến Quảng Trị. Đổng đội nhìn nhau rã rời. Địch quá mạnh. Bầu trời nó làm chủ. Pháo nó nhiều. Đạn chúng nó bắn như mưa. Cây nhiệt đới thả bên cạnh chúng tôi chẳng biết.

Thàng Vân trong chiến trường miền đông nam bộ ra nhập quần. Hắn sự. Trong kia chỉ đói ăn chứ không kinh như ngoài này.

Cầu trên sông Lai Phước bị đánh sập. Lệnh trên phải bơi qua sông. Bên kia sông B52 rải thảm. Trung đội trưởng Vân và hơn bốn mươi anh em đứng trên bờ. Hôm sau chúng tôi được tin cả trung đội đào ngũ. Nó đã lệnh cho anh em quay vể.

Có phải thằng Vân biết nghĩ cho anh em? Và chúng tôi là những đứa không sợ chết?

Sau khi mất thành Quảng Trị chúng tôi vẫn phải bám chốt bên này sông. Tám giờ đêm sư trưởng giao nhiệm vụ tiểu đội chúng tôi sang đánh chiếm bằng được ngôi nhà tỉnh trưởng. Sang là cầm chắc cái chết vẫn không thể chống lệnh. Chúng tôi chuẩn bị tinh thần. Bờ sông trên cao chúng tôi bơi dưới này chẳng cần tốn quá nhiều lựu đạn địch đã diệt gọn nếu phát hiện ra. Chúng tôi nhìn nhau rồi cùng nhảy xuống. Bơi tới nửa sông liên lạc truyển miệng trên lệnh không sang đánh nữa.

... Thoát chết trở về tôi nằm bên cô em trong căn hầm nhỏ. Không lẽ bốn năm Qụảng Trị tôi chỉ còn nhớ được mỗi chuyện đó thôi sao.