這雙手曾撿起過多少具戰友的屍體？

 Bàn tay này đã thu nhặt bao nhiêu xác lính?

---

這雙手曾撿起過多少具戰友的屍體？

八個士兵挖出一個不過三十公分深的墳坑。因為是石頭地，因為飢餓，因為缺鹽，手腳顫抖，沒有力氣再挖了。那位死於瘧疾的朋友就這樣被留在那裡——那是師部規劃的墓地區域。瘧疾患者抬著死於瘧疾的人去埋葬。填土。撿些石塊圍一圈，讓墳高一點。十天後，腐爛屍體的味道傳出來。野豬把墳翻了。用竹片寫下陣亡者名字的牌子也被白蟻啃光。

我在瘧疾病危時聽哥哥講了這個故事。那時單位死傷慘重，我是1971年補編進來的新兵。他是那八個抬屍人之一。這事發生在幾年前的嘉萊戰場。

若我也死了，那也是正常的。他不是嚇唬我。

我最終沒有死。不久後，我也接到類似的任務，如同哥哥講過的故事。

當炮火稍歇，部隊向前推進，我回到陣地撿拾戰友的遺體。

老文的家在鎮外。門鎖著，來回兩次都靜悄悄的。我打電話給先前提供地址的幾位，問主人去哪了，是否在附近等得及。才知道他們其實就在屋裡。

我們也不想再往前走了。關上門免得灰塵吹進來。

老奶奶說話俐落，頭上罩著塊布剛從後院遮陽回來。今天太陽37度，才早上九點多，平頂房子就已燒得滾燙。

老爺子穿著短褲和背心，因為舌頭縮短說話緩慢，走路也慢。他活動的範圍就是這棟屋子。臉上總是帶著哀傷，即使笑也是乾巴巴的笑容。這樣的臉，讓人難以相信他正在過著不憂傷的日子。

「說什麼呢？說給誰聽？誰會信呢？那都過去太久了，我自己也快入土了。」

「說什麼呢？說了別人還說我消極。不說了。」

這幾句話，我這幾天已經聽了太多。幾乎每個人講話都是從這裡開始。

不是他們客氣，而是真的這樣想。他們不再想重提人生那些發生過的事。

客廳裡，兩口紅色棺材疊在一起，上頭蓋著舊布滿是灰塵，放在一張六〇年代粗糙木床邊。

他們已不想再說。因為他們早就被迫沉默了太久。他們曾經開口——一句句都是撕心裂肺的痛。但人們不相信。

沒人關心他們曾經上過戰場。身心的痛苦不在「相關」範疇裡。他們需要的是證明文件。

證件？我早丟了。我能把屍體背回來就不錯了，哪會想到有天文件比屍體還重要。

他攤開手掌給我看。掌心粗糙不堪，有毒反應，痛得要命。這還是他現在手部狀況最好的時候。再過幾天，又會潰爛。

「這雙手撿過多少具士兵的屍體？我也不知道了。我做了這工作整整三年。三年啊，怎麼數得完？」

部隊規定每人要把三到五具遺骨送到師部墓園。怎麼辦？這些墳剛埋下不過一年、兩個月，有的甚至十五天。

挖開，拾骨。一把軍刀、兩隻手。把肉全部刮掉，只帶骨頭。從早做到晚。

他們的名字嗎？運氣好的有個 B.C.Lin（塑料藥盒）寫著姓名就能帶回。但藥盒有時也會弄丟。出征前交代過，不准攜帶地址。運氣好，在對方還能說話時問到名字。那些重傷路上死亡的、或從戰場撿回的破碎屍體，就只能叫「無名」。死了，不管有名無名，結局都一樣。

飯團打開，一人一塊。這雙手，剛才抓遺骨，現在抓飯吃。水都沒有，隨便用衣襟擦擦。明天繼續挖。這座墳沒手臂，那座只剩半截身體，還有的只剩幾塊象徵性的肉骨。

山路上下顛簸。我們抬著那位軍醫的遺體，用七層布料——塑膠、帆布、降落傘包裹。他的身體已經腐爛，我走在後頭，屍水滴到我肩膀、脖子，滲進衣服，流進皮膚，綠色、惡臭難耐。

我走在後面，把那股屍臭吸進自己的肺裡，覺得快要窒息。

我們獎勵到一罐罐頭肉。我們互望。有人用兩指挑開角落。我立刻嘔吐起來，來不及轉頭。剛開始兩天我根本吃不下，眼前全是剛剛才刮下來的戰友的肉。

1971–1972年間的西原，屍體滿地。我一腳踢到一個頭。那頭還在動。

我把一位戰友的屍體背回戰壕。他躺那裡，我繼續出去撿剩下的屍體。今晚，我們一起在這個洞裡睡。結果我一出來，炸彈就落下。他又死了一次。

旱季風聲呼嘯。我走進另一個戰壕，那士兵已乾屍多時，仍坐著。我太累了，太悲傷了，也就坐下，和他一樣的姿勢。

碰見同鄉。他以前跟我同單位，後來去讀書，我調到別處。他叫我儘量調回後方。我搖頭。在這裡還能避開敵人子彈。

出征前，我已有妻女。1976年回家，我像鬼一樣。妻子三次流產。第四次生下一個沒有嘴巴的嬰兒，一天後離世，好像是來替父母減少煎熬。第五胎生下一個手指和腳趾都缺一的孩子。

你說，這些有什麼好說的？說來說去，不就是這些。我也沒什麼戰功好講。

七十歲時，我終於領到橙劑受害補助。這筆錢，我們幾經周折才拿到。

我感謝那位同一天入伍的弟弟。他曾「發瘋」替我申訴。拿出傷殘軍人證，說如果我說謊，我就還給你們。他去找官員證明我所受的痛苦來自戰場毒害。戰場回來的士兵，能當抵押品的，也就這本軍殘手冊。

中午十二點。老奶奶去外頭買回三罐牛磺酸飲料、三包泡麵。她叫我們留下來吃點東西。從我一來，她就坐在老爺子身旁，不時幫忙轉述他含糊的話。

「你是哪家報社的？讓我知道，好讓我感謝。終於有個記者來關心他的故事了。」

「我不是記者。但我會把今天上午的事寫下來。」

---

如需我幫你整理成文章形式或加上評論與背景介紹，隨時告訴我。

Tám người lính đào được cái huyệt chưa quá ba mươi phân. Vì đất đá. Vì đói. Vì thiếu muối. Tay chân run rẩy không còn sức để đào. Người bạn chết vì sốt rét nằm lại đó - khu vực quy hoạch nghĩa địa của sư đoàn. Người sốt rét đưa người chết vì sốt rét đi chôn. Lấp đất. Nhặt đá lèn xung quanh cho cao lên chút. Mười ngày sau mùi xác thịt rữa bốc mùi. Lợn lòi ủi lên. Mảnh tre viết họ tên tử sĩ cũng bị mối ăn.

Tôi nghe người anh kể lại chuyện này khi đang nằm thoi thóp vì sốt rét. Đơn vị chết nhiều quá, bổ sung quần, tôi là lính bổ sung năm 1971. Anh là một trong số tám người lính khiêng xác chết đi. Chuyện xảy ra trước đó vài năm, ở chiến trường Gia Lai này.

Nếu tôi chết cũng là bình thường. Không phải anh hù tôi.

Tôi đã không chết. Và chẳng bao lầu sau tôi phải nhận nhiệm vụ như cầu chuyện người anh đã kể.

Ngớt tiếng bom tiếng súng, đơn vị tiến lên phía trước, tôi quay lại trận địa thu lượm xác anh em.

Ngôi nhà ông Văn nằm phía ngoài trung tầm thị trấn. Cửa khóa. Qua lại hai lần vẫn im lìm. Gọi điện hỏi vài người trước đó giới thiệu địa chỉ xem chủ nhà đi đâu, có gần không để chờ. Mới hay họ ở trong nhà.

Chúng tôi còn đi đầu được nữa. Đóng cửa khỏi bụi đường.

Bác gái nói năng linh hoạt. Bác trùm chiếc khăn trên đầu che nắng ở vườn sau đi vào. Hôm nay nắng 37 độ. Hơn chín giờ sáng ngôi nhà mái bằng hầm hập hơi nóng.

Bác trai quần đùi áo may ô. Lưỡi tụt nên bác diễn đạt chậm. Đi lại cũng chậm chạp. Không gian di chuyển của bác là trong ngôi nhà. Khuôn mặt bác buồn buồn. Khuôn mặt ấy nếu cười thì cũng là nụ cười khô héo. Khuôn mặt ấy thật khó để hy vọng rằng đang sống một cuộc đời ít sầu não.

Nói làm gì. Nói cho ai nghe. Nói cho ai tin. Sự việc qua lầu rồi. Sự việc xa rồi. Mà tôi cũng sắp gần đất xa trời rồi.

Nói làm gì. Nói thật người ta lại cho là mình tiêu cực. Không nói cho xong.

Những cầu này tôi nghe nhiều mấy hôm nay. Gần như ai cũng bắt đầu câu chuyện như vậy.

Không phải họ rào đón khách khí. Chính xác họ nghĩ như vậy. Họ không còn thiết tha nhắc lại những chuyện xảy ra trong đời.

Phòng khách. Hai cái quan tài sơn đỏ nằm chồng lên nhau, phủ lớp vải cũ đầy bụi xếp bên cạnh chiếc giường ngủ cũ kỹ được đóng thô sơ từ những năm 1960.

Họ không muốn nói gì nữa. Bởi họ đã phải im lặng quá lầu rồi. Bởi vì họ từng nói. Nói từng lời đau đớn ruột gan. Nhưng người ta không tin.

Người ta không quan trọng việc họ từng ra trận. Nỗi đau tinh thẩn thể xác đang đày đọa đó chẳng nằm trong những thứ liên quan. Cần chứng minh là giấy tờ.

Giấy tờ? Tôi vứt hết đi rồi. Mang được cái xác về. Ai biết là có ngày giấy tờ quan trọng hơn xác người.

Bác xòe bàn tay cho tôi xem. Lòng bàn tay sần sùi. Bàn tay nhiễm độc. Đau nhức nhối. Thời điểm này bàn tay lành lặn dễ coi nhất. Trước đó và vài hôm nữa lại lở loét.

Bàn tay này đã thu nhặt bao nhiêu xác lính? Tôi không biết nữa. Tôi làm công việc đó suốt trong ba năm. Ba năm, đếm làm sao hết người đã chết.

Đơn vị phần công mỗi người phải mang ba hoặc năm bộ hài cốt tập kết vể nghĩa trang sư đoàn. Làm sao bây giờ? Những ngôi mộ vừa mới chôn cách đầy một năm, hai tháng, một tháng, thậm chí mười lăm ngày.

Đào bới lên. Bốc. Một cái dao găm. Và hai bàn tay. Róc hết phần thịt. Lấy xương đi. Làm từ sáng đến tối.

Tên tuổi của họ ư? Ai may mắn có hộp bê xê lin đựng họ tên thì mang theo. Lọ bê xê lin mang đi rồi có thể cũng thất lạc. Người lính trước khi đi B đã được quán triệt không được mang theo địa chỉ bên mình. May mắn thì hỏi được tên khi anh ta còn nói được. Còn những thương binh nặng chết dọc đường, những xác người nhặt được giữa chiến trường đã băm nát. Tên gọi là vô danh. Chết rồi. Vô danh hay có danh. Chết giống nhau.

Cơm nắm mở ra. Mỗi người mỗi miếng. Vẫn bàn tay này. Bốc hài cốt. Bốc cơm ăn. Nước uống cũng không có. Lau vội vàng vào vạt áo. Ngày mai công việc lại tiếp tục. Ngôi mộ đào lên không có cánh tay. Ngôi mộ còn một nửa thân hình. Ngôi mộ chỉ một ít xương thịt tượng trưng.

Đường rừng lên dốc xuống dốc. Xác người y sĩ bọc trong bảy lớp chăn - ni lông - tăng - dù. Chúng tôi khiêng anh đi tìm nơi chôn cất. Tôi đi sau. Nước từ thân thể đã hoại tử chảy ra, tràn xuống vai, xuống cổ, tràn vào trong ngực áo, thấm thịt da tôi. Nước xanh leo léo.

Tôi đi sau hít thở hết vào buồng phổi mình mùi hôi thối tưởng như không chịu đựng được nữa.

Chúng tôi được bồi dưỡng một hộp thịt hộp. Mở ra. Chúng tôi nhìn nhau. Anh kia dùng hai ngón tay khều lên một góc. Tôi nôn thốc nôn tháo. Tôi nôn mà không kịp quay mặt đi nơi khác. Hai ngày đầu tiên làm công việc này tôi không ăn nổi. Nhìn đâu cũng thấy thịt đồng đội mình vừa róc ra.

Tây Nguyên những năm 1971 -1972. Xác chết nằm ngổn ngang đấy. Tôi vấp phải một cái đầu. Cái đẩu vẫn còn cựa quậy.

Tồi mang xác đồng đội về hầm. Anh nằm đấy cho tôi đi khiêng những cái xác ngoài kia về nốt. Tối nay chúng ta sẽ ngủ bên nhau tại hám này. Tôi vừa chui ra thì bom rơi. Anh chết thêm lần nữa.

Mùa khô gió rít. Tôi đi vào một cái hầm khác. Người lính ấy đã chết khô từ khi nào. Tư thế vẫn đang ngồi. Tôi mệt quá. Tôi buồn quá. Tôi cũng ngồi như tư thế anh lúc này.

Gặp người em cùng quê. Trước chúng tôi cùng đơn vị nhưng cậu ấy đi học, tôi chuyển sang đơn vị khác. Cậu ái ngại bảo tôi nên xin vể tuyến trước. Tôi lắc đầu. Ở đầy tôi tránh được bom đạn, không phải đối đầu địch.

Trước ngày đi tôi đã có vợ và một cô con gái. Năm 1976 tôi thần tàn ma dại trở về. Ba lần bà ấy sẩy thai. Lần thứ tư sinh đứa con không có miệng. Nó chào cuộc đời một ngày tuổi rồi đi cho cha mẹ đỡ dằn vặt. Lần sinh thứ năm là đứa con thiếu một ngón tay thiếu một ngón chần.

Vậy đấy. Có gì hay đâu mà cô muốn nghe. Nói đi nói lại thì chuyện vậy thôi. Tôi không có thành tích gì để kể.

Bảy mươi tuổi tôi được nhận chế độ chát độc da cam. Số tiền bù đắp duy nhất mà chúng tôi khốn khổ lắm mới có được.

Tôi biết ơn người em đã nhập ngũ cùng ngày. Cậu ấy đã điền khùng bảo vệ tôi. Sổ thương binh đầy, nếu nói sai tôi trả lại hết cho các người. Cậu ấy đã đi gặp những người chức trách để chứng minh bất hạnh của tôi là vì nhiễm độc từ chiến trường. Người lính ở chiến trường về, thứ có thể đem ra thế chấp là cuốn sổ thương binh.

Mười hai giờ trưa. Bác gái ra ngoài quán mang vể ba lon bò húc, ba gói mì tôm. Bác bảo chúng tôi ở lại ăn tạm bữa trưa. Từ khi tôi đến, bác ngồi bên bác trai sụt sùi, diễn đạt lại giúp tôi những lời bác trai nói không rõ.

Cô là nhà báo nào vậy? Cho tôi biết để cảm ơn. Cuối cùng có một nhà báo tới hỏi han chuyện ông nhà.

Cháu không phải là nhà báo. Nhưng cháu sẽ viết lại buổi sáng nay.