讀者感言《別提我的名字》Đừng kể tên tôi

 Cảm nhận của bạn đọc

讀者感言

《別提我的名字》Đừng kể tên tôi

□ Hà回到村裡，遇見各位叔叔、伯伯、阿姨……Hà四處打聽聊天，他們說Hà寫的就是真實，不加添，只刪去了冗長的敘述……《別提我的名字》那份真實感受獲得尊重，成就了這本好書。文學不一定非得靠虛構才算文學。

— Xuân Đài —

□ 別提我的名字，別說什麼勳章，別提那些記錄犧牲的證據……槍林彈雨的慘烈、戀人間的離別、父母失去最後一個孩子的痛苦……都被真實描述得淋漓盡致，我覺得只要稍有虛構，這本書就會被毀掉。

— Trương Huy San —

□ 《越南戰爭》，不只是美國電影中的情節，而是在越南人心中，無論怎麼反覆書寫，都感受到為了統一一天所付出的代價是多麼驚人。痛苦無盡，失去無盡，但同時也是真誠的人格與偉大的愛，那是前輩們走過的歷程。

— Phạm Thanh Hờ —

□ 文字簡短樸實，卻像刻在心上的刻痕。長句無標點，疑問句也沒有問號。不用再加上扭舌頭的花巧話語。粗糙樸實的文字中充滿壓抑的情感。沒有技巧能比真實本身更有力。

— Nguyễn Thành Tín —

□ 我相信當過兵的讀者會在這本書中找到他們青春時代那片死寂森林的回憶，也會找到自己的心情。我也相信沒有當過兵的讀者會看到另一種生活——戰爭生活，有著非常不同的經歷，跟眼前現實完全不一樣。

— Sương Nguyệt Minh —

□ Hà揭開多代「槍手」身份的裝飾面紗，讓人看到一個個真實的人性悲劇，從戰爭到漫長的後戰時期始終揮之不去。原始資料被拆解成具體的樣本，非常真實。呈現、記錄與敘述方式非常有意義……從主角開始，牽扯出一連串角色，捲入不加粉飾的戰爭；從一個人開始，講述許多人的故事，從一個情境延展到無數情境。空間從一個小山區縣，擴大到整個戰場，無盡的空間與時間，戰爭與戰後。

— Hoàng Hồ —

□ 每天叔叔只讀幾頁，怕讀太多會哭。打開書頁，腦海浮現叢林中的吊床。叔叔走近一看，吊床上是一具骷髏，可能同志早已去世，骷髏乾瘦無味。叔叔猜同志迷路，吊床上倒下死於瘧疾。叔叔為同志掘墓埋葬。

— Đặng Trường Xuân —

□ 這本書沒有那些博人淚下的段落，沒有悲傷或壯烈豪情，也沒有沸騰的驕傲，甚至沒有仇恨。這些情緒似乎都沉澱過濾後，變成了戰後時代最真實、最純粹、最痛切的情感。書中人物日夜掙扎於戰爭的靈魂深處，不知何時能平息，或直面它，在物質貧困與精神痛苦中，臉上寫滿了苦難與疾病。

— Thảo Dân —

□ Thúy Hà原是婦女出版社的文學編輯，辭職返鄉，似乎被靈感與良知驅使，拜訪村裡的叔叔伯伯阿姨，聽他們講戰爭故事，然後寫下來。寫得質樸真實，像被翻鬆的泥土一樣，最大限度壓制華麗詞藻，讓每個人的生命如實呈現。正因如此，迫使讀者活在每一個故事裡。《別提我的名字》——我們已經忘了他們。

— Phạm Xuân Nguyên —

讀者感言（續）

□ 畢業離開高中校園後，我們班大多數男生參軍，其中很多人直接被派往前線。而我則出國留學。那時我只覺得這是「分配」，大家被分配去打仗，我被分配去讀書。
我多次想向一位曾在最慘烈戰場作戰的朋友詢問他的經歷，但他巧妙地拒絕了……就像Phan Thúy Hà一樣，我曾苦澀地自問：「難道我不配聽這些故事嗎？」
但後來我明白，士兵也有自己的需求：必須表達並分享他們的記憶。他們最初或許只想彼此傾訴，再與親友分享——那些他們信任的人，最後才是公眾。當士兵談起他們經歷的一切，他們勇敢地再次面對那些極度激烈、痛苦的回憶，這些是像我這樣的人難以想像的。

— Phạm Thị Hoàng Anh —

□ 我媽媽不識字，是爸爸給她念書。
每次提到戰爭，媽媽都會流淚。我的家鄉是廣義。媽媽說，只要有戰爭，她總是第一個自告奮勇去。那時媽媽只有十幾歲。媽媽去扛米時中了槍彈。掩體裡只剩媽媽活著。到現在媽媽頭上還有沒能取出的彈片。
我想讓媽媽聽我整理的故事，讓媽媽知道她沒有被遺忘。

— Nguyễn Thị Điện Trường —

□ 我一直在想，Hà的文字之所以觸動讀者，是因為她的敘述方式。極致的簡單。Hà保持這種講述方式，潛入記憶深處與講述者同在，不誇飾、不誇大、不評論。非常好，因為非常痛。
越南人需要懂得痛。

— Lê Minh Hà —

□ 我收到你的書了。明天我會去胡志明市367師博物館，站在刻著烈士名字的牆下。上面有Toản的名字。我會說：「Toản啊，你已經出名了，很多人認識你。到現在我仍然不會生你的氣。」
— Phan Xuân Hiển —（文章《Mụ Dạ山口的長白紗》中的人物）

□ Phan Thúy Hà用一種奇特的文字，報導了戰爭赤裸裸的真相。借助某種表達方式，她的文字洗淨了修辭手法，達到一種「零度」寫作境界。於是，從Phan Thúy Hà的文字中，顯現出另一種關於戰爭的真實。
不知大家對她的作品還會如何評價，我個人覺得作家似乎在質問：戰爭，為什麼？
這種質問，好像只有女性敢說！

— Đặng Tiến —

□ 讀完《別提我的名字》裡的故事很感動，我丈夫決定花整個農曆新年去探訪Hà在河靜香溪的那些人物。
去拜訪Nguyễn Văn Ngọc——《千深河邊的人》裡的主角，他穿著工作服，穿著工鞋，在牛棚裡忙碌。這個讓讀者既心疼又敬佩的角色，在激烈戰爭結束後成了一名普通農民，就像這個國家數以百萬計的平凡農民。如果沒有Hà的這本書，我可能會對他置若罔聞，甚至根本不關心一個退伍軍人的故事，因為每個人都有故事。但坐在他身邊，聽他講零碎的事情，走到千深河碼頭，親眼見證他救助一位未婚懷孕的婦女和未出生的孤兒，我感覺歷史的時間和空間都凝結在這個人身上。
穿著藍色工作服的男子，不僅是一位農民退伍軍人，他是歷史。《別提我的名字》不是文學，那是生命！
感謝Hà把這些感人的生命片段復活，把那些以為被遺忘的生命復活。

— Nguyễn Thị Thanh Lưu —

□ 十萬天的戰爭奪去了數百萬人的青春，那是上天賜予永遠不會再擁有的資本。更可怕的是，

戰爭造就了一種危險的習慣，人們習慣了「死」、「殺」、「毀滅」這些詞，

而不去珍惜「活著」、建設、守護、培育的價值。

戰爭是不正常的，讓人想過正常生活卻變得艱難痛苦。
我家有七兄弟，其中三人參軍，其中二哥是陣亡烈士。這場漫長殘酷的戰爭已經以這種或那種方式分攤給每個鄉村、每個家族和每個人。

《別提我的名字》同時也能理解為「請說出人民的名字」。

— Bùi Việt Tháng —

□ 作為一座特殊的記憶博物館，紀念北越士兵的「越南戰爭」，《別提我的名字》可以說是近來關於這場影響20世紀歷史的重要戰爭中最重要的補充資料之一。Phan Thúy Hà透過這本書，真正尊敬了越南退伍軍人，讓他們能發聲，表達他們半輩子所承受的痛苦。我認為，這本書應該在大學和中小學廣泛普及，讓年輕人從人文角度理解歷史真相。
— 歷史學博士 Jason Picard —

□ Hà về làng gặp các bác, các chú, các cô... Hà lân la hỏi chuyện. Họ kể sao Hà viết vậy, không thêm mà chỉ bớt đi những lời kể rườm rà... Tính chân thật của Đừng kể tên tôi được tôn trọng, làm nên cuốn sách hay. Văn học đâu chỉ cần hư cấu mới mới là văn học.

-Xuân Đài-

□ Đừng nhắc tên tôi, đừng nói tới huân chương, đừng nói tới những chứng từ ghi nhận sự hy sinh... Sự khốc liệt của súng đạn, sựchia lìa của tình yêu lứa đôi, sựtước đoạt tới đứa con cuối cùng của những người cha, người mẹ... được kể thật đến nỗi, tôi nghĩ chỉ cẩn một chi tiết hư cấu cũng đủ làm hỏng cuốn sách này.

- Trương Huy San -

□The Vietnam War, không phải trên phim của Mỹ mà trong lòng những người Việt, dù có viết đi viết lại bao nhiêu lẩn, thì vẫn thấy cái giá phải trả để có ngày thống nhất thật kinh hoàng. Tận cùng những nỗi đau, tận cùng những mất mát, nhưng cũng là tận cùng sự cao cả nhân cách và tình yêu lớn lao mà những thế hệ đi trước đã trải qua.

- Phạm Thanh Hờ -

□ Vài ba chữ cộc lốc. Nhưng đó là những nét tạc nét khắc. Những câu dài dằng dặc không chấm phẩy, những câu hỏi không kết thúc bằng dấu chấm hỏi. Không cẩn thiết có thêm một cái nghéo lưỡi câu móc vào ruột gan nữa. Những câu chữ sẩn sùi và thô ráp nhưng nghẹn trào cảm xúc. Chẳng có thủ pháp nào đủ sức để diễn tả sựthật hơn là chính bản thân nó.

- Nguyễn Thành Tín -

□ Tôi tin bạn đọc là người lính sẽ tìm thấy tuổi thanh xuân của mình ở những cánh rừng chết chóc và tâm trạng của mình trong quyển sách này.

Tôi cũng tin bạn đọc chưa từng mặc áo lính sẽ tìm thấy một đời sống khác - đời sống chiến tranh với những điểu rất dị biệt, được trải nghiệm khác, nó không giống những gì đang diễn ra trước mắt mình.

- sương Nguyệt Minh -

□ Hà vén lớp trang trí trên thân phận người cẩm súng hàng bao nhiêu năm, bao thế hệ và bao nhiêu trang viết để người ta thấy những bi kịch rất con người, đeo đẳng suốt cuộc đời từ cuộc chiến đến dằng dặc hậu chiến.

Các tư liệu nguyên sơ, được xắn ra từng mẫu rất thực. Rõ ràng cách khai thác, cách ghi chép, cách thể hiện rất có ý đổ... Từ nhân vật chính của chuyện cứ tỏa ra, kéo theo hàng loạt nhân vật khác, bị cuốn vào cuộc chiến không tô vẽ. Chỉ từ chuyện một con người, kể vể rất nhiều con người, từ một tình huống, kéo theo bao nhiêu tình huống. Giới hạn không gian của một huyện miền núi nhỏ ra cả chiến trường, vô tận cả không gian và thời gian, cả trong cuộc chiến và hậu chiến.

- Hoàng Hồ -

□ Mỗi ngày chú chỉ đọc vài trang chứ không dám đọc nhiều vì đọc là khóc. Mở trang sách ra là trước mắt chú hiện ra hình ảnh một cái võng giữa rừng. Chú đi lại gẩn. Trên võng là một bộ xương. Có lẽ đồng chí ấy chết từ lâu rồi. Bộ xương đã khô, không còn mùi. Chú đoán đồng chí đi lạc, mắc võng nằm và chết vì sốt rét. Chú đào hố lấp đất cho đổng chí.

- Đặng Trường Xuân -

□ Cuốn sách không có những trường đoạn lấy nước mắt người đọc. Không bi thiết, hoặc bi hùng, hào sảng. Cũng không có niềm tự hào sục sôi. Không có cả lòng căm thù. Dường như, những cảm xúc đó đã được lắng lại, lọc qua dâu bể, trớ trêu, bi kịch thời hậu chiến mà đọng lại những gì chân thật nhất, giản dị nhất, nhức nhối nhất và những nhân vật trong cuốn sách vẫn đêm ngày vùng vẫy thoát ra khỏi cuộc chiến trong tâm hồn, chưa biết bao giờ nguôi ngoai, hoặc đối mặt với nó, trong tận cùng nghèo khổ về vật chất và tận cùng đau xót về tinh thẩn, dưới những khuôn mặt khắc khổ, bệnh tật.

- Thảo Dân -

□ Thúy Hà đang làm biên tập viên văn học ở Nhà xuất bản Phụ nữ thì xin nghỉ việc, vể quê, và như được một linh cảm tâm linh đạo đức dẫn dắt cô đã tìm đến gặp các bác, các chú, các bà, các cô ở làng mình gợi chuyện, nghe chuyện chiến tranh. Và viết. Một cách viết giản dị trẩn trụi như sự thật, ngổn ngang như đất ruộng được xới lật lên, tiết chế tối đa những văn vẻ màu mè, để cuộc đời mỗi con người hiện lên như nó vốn thế và đã thế. Chính cái viết đó đã buộc người đọc phải sống cái sống của mỗi người trong từng câu chuyện. Đừng kể tên tôi - chúng ta đã quên họ.

- Phạm Xuân Nguyên -

□ Khi rời mái trường phổ thông, phẩn lớn bọn con trai lớp tôi vào lính, rất nhiều trong số đó được gửi ngay ra mặt trận.Tôi thì đi học nước ngoài. Khi ấy tôi chỉ hiểu đó là"sự phân công", rằng các bạn được phân công đi đánh nhau còn tôi được phân công đi học.

Tôi đã nhiều lần cố gặng hỏi một người bạn là lính đã từng chiến đấu ở một trong những chiến trường ác liệt nhất về những trải nghiệm của anh ẩy nhưng anh ấy đã khéo léo từ chối... và cũng như bạn Phan Thúy Hà tôi đã cay đắng tự hỏi: "hay là tôi đã không xứng đáng để được nghe?!"

Nhưng rói... những người lính cũng có những nhu cẩu tự thân: phải bộc lộ và chia sẻ những kí ức của họ. Có thể đẩu tiên là họ chỉ muốn kể cho nhau, rồi cho những người thân yêu, bạn bè - những người mà họ tin cậy, và cuối cùng là công chúng. Khi những người lính kể về những gì họ trải qua, họ đã can đảm đối mặt một lần nữa với những kí ức dữ dội và đau đớn, quá sức tưởng tượng của những người như tôi.

- Phạm Thị Hoàng Anh -

□ Mẹ em không biết chữ, ba em đọc cho mẹ nghe.

Mỗi lần nhắc gì về chiến tranh mẹ em lại chảy nước mắt. Quê em là Quảng Ngãi. Nghe mẹ kể là hễ có chiến tranh là xung phong đi tất.Thời đó mẹ em tẩm mười mấy tuổi. Mẹ đi cõng gạo bị trúng đạn. Trong hầm còn mỗi mẹ sống. Bây giờ trên đẩu mẹ vẫn còn mảnh đạn không phẫu thuật lấy ra được.

Em muốn mẹ nghe những câu chuyện chị góp nhặt. Để mẹ thấy rằng mẹ không bị lãng quên.

- Nguyễn Thị Điện Trường -

□ Chị nghĩ mãi, và nghĩ ra là sở dĩ những dòng chữ của Hà động mạnh tới người đọc là do cách kể. Giản dị tận cùng. Hà giữ nguyên cách kể này nhé, lặn vào trong kí ức cùng người kể, không tò vẽ, không nống lên, không bình luận. Rất hay, vì rất đau.

Người Việt cần biết đau.

- Lê Minh Hà -

□ Chú đã nhận được sách của con rối. Ngày mai chú sẽ vào bảo tàng sư đoàn 367 ở thành phố Hổ Chí Minh đến dưới bức tường ghi tên các Liệt sĩ của đơn vị. Trên đó có ghi tên củaToản. Và nói rằng:"Toản ơi, thế là mày đã nổi tiếng rôi đấy vì đã có nhiều người biết đến. Và đến bây giờ tao vẫn không giận mày đâu nhé".

- Phan Xuân Hiển - nhân vật trong bài viết "Những dài khăn tang trên đèo Mụ Dạ".

□ Sự thật trần trụi, trần sì của chiến tranh đã được Phan Thúy Hà tường trình bằng lối văn lạ. Mượn cách diễn đạt nào đó, văn của chị đã tẩy trắng các biện pháp tu từ, lối viết nơi chị đạt tới "độ không". Và thế là có một sự thật khác về chiến tranh hiện lên từ những trang viết của Phan Thúy Hà.

Không biết mọi người sẽ tiếp tục nói như thế nào về tác phẩm của chị, riêng phẩn tôi tôi thấy nhà văn dường như muốn cật vấn: Chiến tranh, vì sao?

Một lối cật vấn dường như chỉ có những người đàn bà mới "dám" lên tiếng!

- Đặng Tiến -

□ Xúc động với những câu chuyện trong cuốn Đừng kể tên tó/vợ chổng mình quyết định dành nguyên một ngày Tết về thăm các nhân vật của chị ở Hương Khê, Hà Tinh.

Vào nhà ông Nguyễn Văn Ngọc - nhân vật trong "Người bên sông Ngàn Sâu"lúc ông đang mặc áo bảo hộ, đi giày lao động lúi húi ngoài chuông bò. Nhân vật khiến độc giả chảy nước mắt vì thương vì phục ấy trở về sau những cuộc chiến khốc liệt, lại là một nông dân như triệu người nông dân bình dị trên đất nước này. Nếu không có cuốn sách của chị Hà, mình chắc sẽ lướt qua ông thờ ơ, thậm chí cũng chẳng màng biết đến câu chuyện cuộc đời một cựu chiến binh, bởi lẽ, đời ai mà chẳng là một câu chuyện. Nhưng ngồi xuống bên ông, nghe ông hỏi chuyện nhỏ nhẻ, bước ra bến sông Ngàn Sâu, chứng kiến tận nơi ông đã cứu vớt một người phụ nữ chửa hoang và đứa trẻ chưa ra đời đã bơ vơ, thấy dường nhưthời gian không gian lịch sử đang cô nén lại ở một con người ấy thôi.

Người đàn ông mặc cái áo bảo hộ lao động xanh dương ấy không phải là một cựu chiến binh nông dân, ông là lịch sử. Đừng kể tên tôi không phải là văn học, đó là cuộc đời!

Cảm ơn chị Hà vì đã tái sinh những trang đời xúc động, tái sinh những cuộc đời tưởng đã bị lãng quên.

- Nguyễn Thị Thanh Lưu -

□ Cuộc chiến tranh mười ngàn ngày cướp đi hàng triệu người mãi mãi tuổi hai mươi. Đó là cái vốn trời cho không bao giờ lấy lại được. Và khủng khiếp hơn là chiến tranh đã tạo nên một thói quen nguy hiểm khi con người quen với từ"chết", với từ"giê't", từ"phá" hơn là vun xới cái giá trị của từ"sống", xây dựng, gìn giữ, vun trông... Chiến tranh là sự bất bình thường khiến con người muốn sống bình thường sau đó mà trở nên gian nan, khổ ải.

Nhà tôi bảy anh em thì đã có ba anh đi lính. Anh thứ là liệt sĩ. Cuộc chiến tranh dai dẳng và tàn khốc đã qua chia đều cho mỗi vùng quê, mỗi dòng họ, mỗi gia đình và mỗi người theo cách này hay cách khác. Đừng kể tên tôi cũng có thể thấm thìa là "Hãy kể tên nhân dân".

- Bùi Việt Tháng -

□ Là một bảo tàng ký ức đặc biệt của những người lính Bắc Việt thời "Chiến tranh Việt Nam,"Đừng Kể Tên Tôi có thể xem là một trong những tài liệu bổ sung quan trọng nhất gần đây vể một cuộc chiến có ý nghĩa góp phần kiên tạo lịch sử thế kỷ 20. Với cuốn sách này, Phan Thúy Hà đã thực sư tôn vinh các cựu chiến binh Việt Nam bằng cách để họ nói lên tiếng nói của mình và bộc lộ nỗi đau mà họ đã gánh chịu suốt hơn nửa đời người. Tôi nghĩ, một cuốn sách như vậy nên được phổ cập rộng rãi trong các trường đại học và trường phổ thông, để những người trẻ được hiểu về sự thật lịch sử ở khía cạnh nhân văn của nó.

- Tiến sĩsừ học Jason Picard -