雄的故事（Chuyện của Hùng）
我一直有關注霞（Hà）在臉書上分享的童年文章。很多次想留言，但總是猶豫。昨天看到她說要結束這個主題，我覺得應該對她說點什麼。
我家的情況其實跟霞家很像。父親長年在外，平時的生活就是母親帶著我們五個孩子。家裡是全村最窮的三戶之一。母親是農民，沒有像霞的母親那樣有份教師的工作，每月還能拿到配給票。（以前我母親也念過師範中專（Trung cấp Sư phạm），但學校被炸了，她就退學了。）
很多天讀完霞的文章，我就特別想媽媽，雖然我家離媽媽也就五公里。我很少表達對媽媽的感情，但有一次中午看完霞寫的那段——深夜媽媽還在縫帽子，我就回家陪媽媽吃午飯了。
媽媽打電話給我，我卻對她口氣很差。因為她打來其實也沒什麼事，而我當時工作很忙。我對媽媽說，如果沒什麼重要的事，工作時間不要打電話來。
媽媽病了，姐姐們擔心她會死。我卻很認真地說：「七十歲死了也夠了。七十歲的人死了應該高興，這代表她過完了一生。」不曉得她聽了會不會難過。這話既是安慰她，也是在安慰自己。
我女兒已經上五年級了，但媽媽有時還想牽我的手。她知道我不喜歡，所以都等我睡著才來牽。結果我把她的手甩開。那時看著媽媽真的很可憐。
有時媽媽會聊起往事，我們兄妹就打斷她。因為沒有孩子會喜歡聽母親訴苦。那些苦的回憶，也會喚起我們內心深處的悲傷。
霞提到那種「配鹽炒茄子、醃茄子吃飯」的日子，我們那時連飯都吃不上。所謂的「飯」，從來就不是真正的飯，而是野樹薯（mì cặc voọc）。因為土地太貧瘠，野薯細得像大拇趾（也可能是太餓，還沒長大就挖回來煮）。
有天中午，媽媽耕田回來，只有一點野苋菜（rau má）。連野薯都沒有。四個孩子餓得無力地躺在四個角落，一聲不吭。媽媽翻遍廚櫃，然後進房間。
什麼也沒有。她戴上斗笠走到對面的田裡，那裡有別人種的菜園。她挖了兩叢打算拿回來剁碎煮野苋菜湯。結果被抓了個正著。人家當場罵她是小偷。那時我開始懂得心疼媽媽。每次回想童年，就是她從對面回來時擦眼淚的樣子浮現在眼前。
我們家還有一句話，是霞家沒有的——「媽媽，合作社催糧了（ban trẻo）」。我們家欠合作社兩噸稻，每年被催債十幾次。那兩噸稻是因為幾年稅沒繳完積下來的。就連歉收年也還要交稅。催債人來了，就會爬上廚櫃查存糧。媽媽沒來得及躲，就得硬著頭皮被罵。
鄰居家也苦，但他們家有個比較有出息的哥哥。有次哥哥回來，妹妹問能不能借點米應急過春荒。哥哥故意大聲說，讓我們這邊也聽見：「我不借。要借就去學人家**跟合作社借（vay hợp tác xã）**吧！」
媽媽又拉起衣襟擦眼淚。
**「（Ba chấm dó）」**是我媽媽的名字。
@@
「Ba chấm dó」是越南語的俚語或網路用語，其中：
合起來，「Ba chấm dó」通常帶有無奈、難以言喻、尷尬、心照不宣的語氣。例如當某人講到一個敏感或難解釋的話題，不方便直說時，就會說「ba chấm dó」，相當於中文的「你懂的啦……」或「唉，那個嘛……你懂啦」。
使用範例：
A: Sao mày nghỉ việc vậy? （你為什麼辭職啊？）
B: Ba chấm dó... （唉，說來話長啦……你懂的）
需要我幫你整理幾個實際的網路用例嗎？
@@
她轉過身看著我們四個孩子，語氣堅決地說：「媽媽這輩子已經夠苦了，你們不能輟學。要讀書賺錢。苦就是跟屈辱連在一起，你們知道嗎？」
我考了兩次大學都沒上，後來都快沒信心再考第三次了。我真的很沮喪，也很害怕。
不考了，那我還能做什麼？我能幹什麼？去耕田嗎？我默不作聲地躺著。
爸爸什麼時候回來？媽媽說，沒賺到錢就回來，那更苦。爸爸去外地工作是為了還債。
我終於懂了那句話：「人要活好一生，真的不容易。」
媽媽哭著求我再努力這最後一次。於是我拖著沉重的身體，又拿出舊書重新複習。就像有一座大山壓在背上。
第一科考試，監考老師發下考卷。我心想，如果這次又落榜，那這樣的日子什麼時候才會結束？我必須考上，不能再落榜。我拿起試卷，極度緊張，突然全身一震，神經抽搐（xuất tỉnh）。
考完走出校門，看到爸爸像兩年前一樣站在那裡等我。我差點哭了出來。男人是不該哭的。爸爸也在努力壓抑住快要湧出的淚水。爸媽懂我現在的心情。他們知道我不想被人陪考，就默默地躲在後面，等我考完才出現。
我終於在**2000年大學入學考試（kì thi đại học năm 2000）**中以剛好及格的分數考上了。那時我去報到，別人念中專的孩子都已經快畢業準備工作了。
體檢時量出來身高166公分，體重只有40公斤。醫生說我體重過輕，心跳過快，不符合健康標準，要我回家跟父母談談，再來見主治醫生。
這三年我瘦了12公斤。
考太多次落榜，讓我像是得了心理創傷。我的心跳紊亂。如果體檢沒過，就不能入學。
我跑出體檢室，衝去車站回家找媽媽。
媽媽把家裡**甕裡所有的花生（lạc）**全掏出來賣了。
我們母子倆又搭車回學校。媽媽直接去找那位幫我體檢的醫生。還沒來得及開口，她就哭得像下雨一樣，一邊哭一邊把信封塞進他手裡。他說：「放心吧，孩子可以入學了。」媽媽聽完馬上趕回車站，如果再晚一點就沒末班車了。看著她孤零零爬上車，我才突然想到她還沒吃飯。
貧窮讓人意志堅定，也讓人變得脆弱無力。
為什麼？為什麼我們的父母耗盡了精神與體力，還是長期處在貧苦中？
為什麼？為什麼一個四十歲的男人，還在問著同樣的問題？
書評：
這篇《雄的故事》以簡練、節制但深具穿透力的文字，記錄了一個越南平民家庭在戰後、貧困與社會階級壓力下的生存掙扎與代際情感。它不僅是作者對母親的遲來告白，也是對那個「努力不一定改變命運，但不努力就沒有任何希望」時代的真實素描。沉痛而溫柔，值得細細閱讀。
Chuyện của Hùng
Mình theo dõi những bài viết về tuổi thơ Hà đăng trên trạng thái facebook. Nhiều lần muốn comment nhưng ngại. Hôm qua thấy Hà viết rằng sẽ dừng chủ đề này mình nghĩ nên nói điều gì đó với Hà.
Cảnh nhà mình cũng gần giống nhà Hà. Bố xa nhà, cuộc sống hằng ngày là năm mẹ con với nhau. Nhà mình là một trong ba nhà khổ nhất xã. Mẹ mình là nông dân chứ không phải như mẹ Hà có thêm nghế giáo viên được tem phiếu hằng tháng. (Trước mẹ mình cũng đi học Trung cấp Sư phạm nhưng trường bị đánh bom, mẹ bỏ học luôn).
Nhiều hôm đọc bài Hà xong mình nhớ mẹ cực kì, dù mình sống cách nhà mẹ có năm cây số. Mình ít biểu lộ tình cảm với mẹ nhưng có lần buổi trưa đọc xong bài Hà nói đêm khuya mẹ ngồi may nón, mình đã về nhà ăn cơm trưa với mẹ.
Mẹ gọi điện bị mình gắt gỏng. Bởi cuộc điện thoại của mẹ chẳng có nội dung gì mà công việc của mình thì bận rộn. Mình nói với mẹ, không có việc gì thì trong giờ con làm việc mẹ không được gọi.
Mẹ ốm. Các chị lo mẹ chết. Mình nói nghiêm túc, mẹ bảy mươi tuổi chết được rồi. Mẹ bảy mươi tuổi chết là phải mừng cho mẹ sống trọn vẹn một cuộc đời. Nghe câu đó không biết mẹ có buồn không. Mình trấn an mẹ và cũng là trấn an mình.
Con gái mình học lớp năm rồi, thế mà nhiều khi mẹ vẫn muốn cầm tay mình. Mẹ biết mình không thích nên đợi mình ngủ mới lại cầm tay. Mình hắt tay ra. Nhìn mẹ khi đó thật tội nghiệp.
Thỉnh thoảng mẹ gọi chuyên ngày xưa. Mỗi lần như thế, chị em mình gạt đi. Chẳng đứa con nào thích nghe mẹ kể khổ. Nỗi khổ năm xưa gọi lại trong lòng bọn mình những nỗi buồn.
Cái thời mà Hà kể ăn cơm với cà xảo, cà muối thì nhà mình không có cơm. Bữa cơm không bao giờ có cơm. Bữa cơm là mì cặc voọc, là do đất cằn cỗi mì chỉ bằng ngón chân cái (hoặc là do đói quá mì mới bằng ngón chân cái đã nhổ về nấu ăn).
Một buổi trưa, mẹ đi cày về chỉ có rau má. Mì “cặc voọc" cũng không có lấy một mẫu. Bốn đứa con đói quả nằm bốn góc. Nằm im thin thít chứ không đứa nào rên rỉ. Mẹ lục sục trong chạn rồi vào trong buồng.
Không có gì. Mẹ đội nón đi ra đối. Ngoài đổi có vườn sẵn của người ta. Mẹ nhổ hai bụi về với ý định băm nấu canh rau má. Người ta bắt được tại chỗ. Họ chửi rủa mẹ đồ ăn trộm. Khi đó mình đã biết thương mẹ. Nhắc đến tuổi thơ là cảnh mẹ đi ngoài đối vào, tay quệt nước mắt tái hiện trong đầu.
Chị em mình còn một câu mà nhà Hà không có. "Mẹ ơi, ban trẻo." Nhà mình nợ hợp tác xã hai tấn thóc nên một năm chục lần ban đòi nợ đến nhà. Nợ hai tấn thóc là do thuế ruộng nhiều năm dồn lại. Vụ mất mùa cũng bị tính thuế. Ban tới, trèo lên chạn kiểm tra. Mẹ không trốn kịp củi mặt chịu trận.
Nhà hàng xóm cũng khổ như nhà mình nhưng họ có người anh trai khá hơn. Hôm đó người anh trai đến nhà chơi, em gái hỏi vay anh trai ít lúa chống đói giêng hai. Người anh trai nói to - cố tình cho mẹ con nhà mình bên này nghe thấy: “Tao không cho mày vay đâu. Mày vay thì như nhà bà... vay hợp tác xã thôi."
Mẹ lại kéo vạt áo lên lau nước mắt.
Ba chấm dó là tên của mẹ mình.
Mẹ quay sang nhìn bốn đứa con nói quyết liệt: "Tao khổ rồi. Chị em bay không được bỏ học. Học mà kiếm tiến. Khổ là đi với nhục có biết không."
Qua hai lần thì trượt, mình không còn ý định thì đại học lần thứ ba nữa. Mình nản quá rồi. Mình sợ hãi.
Không học để thi nữa thì con tính làm gì, con có thể làm được gì? Đi cày như mẹ sao? Mình nằm im không nói gì.
Bao giờ bố mới trở về? Mẹ nói, không kiếm được tiền mà trở về thì càng khổ hơn. Bố đi làm xa để kiếm tiền trả nợ.
Mình đã hiểu câu: "Con người để sống một cuộc đời thật không dễ dàng."
Mẹ khóc, mẹ van xin mình cố ôn thi nốt lần này. Mình nặng nề ôm sách cũ ra ôn lại từ đầu. Thấy như có một ngọn núi đang đè nặng lên lưng.
Môn thi đầu tiên. Giám thị phát để thi. Nếu trượt, thì những ngày tháng như thế này bao giờ mới chấm dứt. Phải đỗ. Không thể trượt. Mình cầm để thi. Căng thẳng cực độ. Một cơn rùng mình. Mình bị xuất tỉnh.
Ra khỏi cổng trường thì thấy bố đã đứng chờ như hai năm trước. Mình suýt khóc. Đàn ông không được khóc. Bố cũng đang cố kìm khỏi một cơn khóc. Bố mẹ biết tâm lí mình lúc này. Bố mẹ biết mình không muốn có người đi cùng nên lặng lẽ theo sau, chờ con thi xong mới xuất hiện.
Mình đỗ kì thi đại học năm 2000 với số điểm vừa đủ. Mình đi nhập học khi mấy đứa học trung cấp đã ra trường, chuẩn bị đi làm.
Đi nhập học. Kiểm tra sức khỏe: Cao 1,66 m, nặng 40 kilôgam. Cháu thiếu cân nặng và nhịp tim quá nhanh, sức khỏe vậy là không đạt. Cho cháu thêm hai ngày về nhà nói với bố mẹ đến gặp bác.
Mình đã sụt đi 12 kilôgam trong ba năm vừa qua.
Thi trượt nhiều quá khiến mình như bị sang chấn tâm lí. Tim minh đập loạn. Trượt vòng sức khỏe sẽ không được nhập học.
Mình chạy ra khỏi phòng kiểm tra sức khỏe. Ra bến xe về nhà nói với mẹ.
Mẹ vét hết lạc trong chum đi bán rẻ.
Hai mẹ con lại bắt xe ra trường. Mẹ đến thẳng phòng khám sức khỏe gặp người bác hôm cân đo cho mình. Chưa kịp cất lời chào, mẹ đã khóc như mưa. Vira khóc vừa nhét vào tay ông ta cái phong bì. Yên tâm cháu nhập học rồi nhé. Mẹ nghe xong câu đó quay trở ra bến xe, nếu muộn chút nữa là hết chuyến. Nhìn mẹ lọ mọ lên xe mới nhớ mẹ chưa ăn gì.
Nghèo khổ đã rèn luyện ý chí và cũng làm cho chúng ta bạc nhược.
Tại sao vậy, tại sao cha mẹ chúng ta làm lụng kiệt quệ cả tinh thần và thể xác mà vẫn triền miên đói khổ?
Tại sao? Tại sao đàn ông bốn mươi tuổi vẫn câu hỏi đó?
沒有留言:
張貼留言
注意：只有此網誌的成員可以留言。