Chuyện của bốn ngườĩ
四個人的故事
《別提我的名字》Đừng kể tên tôi
立伯+進嬸：有婚約，但最後娶茂嬸
進嬸，等太久無回信，家人逼改嫁連伯
茂嬸，丈夫劉老師戰死崑嵩，改嫁立伯
鄭伯，防空洞
劉伯，孤兒戰死
連伯，娶進嬸
立伯住在下村。我小時候常在田裡看到他，是個穿著整齊、系著襯衫角、牽著牛犁田的農夫。他性格開朗、心地善良，總是樂於助人。我母親在村外有一塊稻田，每年都請立伯幫忙耕地。他屬於那種鄉下少見、還保有古早淳樸性格的人。
「你寫文章提到老兵，怎麼不寫立伯呢？」我媽問。
我很驚訝。我竟不知道我們村裡也有那麼多人當過兵。昨天媽媽說要辦些關於我祖父曾經參加支前工作的文件，我也很驚訝。原來祖父和外公曾在抗法戰爭年間，從香溪扛著子彈、糧食，翻山越嶺、涉水穿林，運送到寮國和廣治。
我生於1979年，長大後就經常看到叔伯和祖輩一早到晚地在田裡勞作。他們談論的話題總是關於農忙與收成。我現在住的房子旁，過去曾是一個彈藥庫。有一次，一顆磁性炸彈落在鄰近彈藥庫的寧婆家中，炸死了四人。父母那一輩的童年夢中，經常是飛機丟炸彈的驚恐畫面，炸彈在田裡、在村道、在荒野上低空投下。夜裡去田裡幹活時，要用植物枝葉從頭到腰偽裝自己。
如今每當談起某場戰事、某棟老宅、某位村民的往事，我都像個從遠方來此打探的人。
父親念到大學二年級時，便輟學從軍。退伍返鄉後，他的全部心思都放在孩子們的成長上。我們就這樣長大了，和土地搏鬥，把考試、離開村莊當作最重要的事。
戰爭在我們村是怎樣發生的？知道這些能幹嘛？孩子們不需要知道。
過去的事就讓它過去吧。你們現在還有那麼多事需要關心——上班、賺錢、把孩子養大成人。祖父母那一代太苦了，已經受夠了。
我們經過那位被授予「英雄」稱號的村民家，總會好奇地往裡張望，心想：這家人肯定很有錢。每當那位英雄從院子走出來，我們這些小孩便慌忙逃開。
當英雄拄著拐杖走在路上，我們騎著腳踏車從他身邊呼嘯而過，然後回頭張望。
以下是您提供的越文文本翻譯成中文的版本：
&
我來到立伯家。
立伯腿痛，正坐在家門口，用草葉敷在痛處。中午天氣炎熱，又停電。我坐在伯伯身旁，一邊搧風一邊聊天。
「我們村裡，伯伯是從軍最久的人了。十五年。從1960年一直到1975年底才回來。」
他幾乎整場抗美戰爭都在前線。
1964年，他進入廣治、承天-順化地區。1967年上西原。他在西原待了那麼久，以致於熟練當地少數民族語言，也養成許多他們的生活習慣。新兵來到時都叫他「同胞」，請他教他們Ba Na族和E De族的語言。
十二年音訊全無。村裡的人都以為他已經犧牲了。他離開時，母親還很健康，回來時母親雙目失明，看不見兒子的模樣。伯伯先站著，後來坐下來讓老母撫摸他的手、腳、臉龐與肩膀，來確認是不是她的兒子。確定真的是兒子還活著後，母親才哭了。哭得像是在夢裡遇見了兒子，害怕夢醒了兒子會消失。傍晚，親戚鄰居聽到消息都聚過來看是真是假。那些他離開時還抱在手中的小孩，如今已經成了在門口偷偷張望、到了出嫁年紀的少女。
整整三天三夜，他不斷回答一個問題：「為什麼你還能活著回來？」那時他才知道，當初跟他一起出征的同伴幾乎全都陣亡了。一個戰友被派去阿雷地區，只打了兩場仗就害怕逃了回來。部隊派人到他家抓他回去。回去後才作戰一個月就犧牲了。
「這十幾年裡，你有沒有想過逃兵？」
「當然有。五六十人衝鋒，到最後回頭一看只剩三四個。想回家，可怎麼回？走聯絡線會暴露，亂走會迷路也是死。不如死在戰場上，還有兄弟作伴。想起當初熱血上陣，如今卻灰頭土臉地回來，那多羞辱。回到家，若社會冷眼相對，鄉人譏笑，那還不如戰死。」
出征前，他們在甘祿接受了三個月的訓練。每天三餐管飽，吃得好，糯米飯、肉飯。大家被鼓舞說：「吃飽好上前線。吃到吃不下為止。同志們要想到國家，不要想家人。青年壯男該上戰場保衛祖國，為祖國犧牲一切。」政治課上，大家高唱：
「解放南方我們一起邁進，
消滅美帝，粉碎賣國賊...
南方人民起來，英勇無懼衝破風暴，
誓死保家衛國，誓死到底！」
立伯高唱，揮舞手臂，彷彿回到當年的光景。
不得不走。但被如此對待，如此動員，誰不決心萬丈？那是用鮮血寫下的決心。
「我是阮廷立。為黨犧牲，為人民服務。為國捐軀，奮戰到底。不論分派何任務，我必完成。誓與革命共存亡。」
寫完交給連隊。政治指導員會帶著這張紙觀察阮廷立同志進入戰場後的表現。有困難的事，先交給他。
「我又要問那句話……你怎麼還能活著回來？」
&
我怎麼還能活著回來？
戰鬥結束，敵我屍體混雜。有的屍體沒了頭，有的只剩半張臉，難以辨認。
「立同志，把這位傷兵帶出去。」
我攙扶著傷兵往外走，等擔架小組來接應。
「立同志，把這位烈士搬出去。」
我筋疲力竭，走路踉蹌。烈士太重，我只能拖著他的身體前行，拖一段就得休息。請原諒我，戰友們死得太多，沒人幫忙抬，讓你們的遺體更受苦。
昨天挖好的三十個墳墓已經埋滿。有的烈士兩人共葬。我把一位烈士放下。又三位排成一列，等著入土。我趕緊抓些泥土把他們蓋上，因為還得回去拖出下一位。
昨晚六個人一起吃晚飯。吃著吃著，阿勝說：「同志們啊，要是明天這個時候我們六個還能像這樣一起吃飯，那可太幸福了。」
這樣的話很多人想過、也說過。但不知怎的，阿勝這一句，讓所有人都沉默。每晚我和阿勝都掛吊床睡在一起。那晚我們接到命令，十點出擊。每次出擊總會有犧牲。說不說都逃不掉。
先把傷兵送出去，無法把所有烈士的屍體都帶走。他們只好留下來餵老虎。戰後，老虎會來覓食。老虎吃飽走了，接著是野豬、老鷹。五七天後再回來，只剩顱骨。敵我分不出。阿勝的屍骨也無法辨認。
&
一大片香蕉林。我們部隊在這裡暫時停留。命令是不准晾曬衣服，煮飯不能冒煙。
一個新兵偷偷帶魚網去溪邊捕魚，被敵軍發現。
五架直升機盤旋轟炸。我們在劣勢下還擊。敵軍不斷空降兵力。我方傷亡慘重。能逃的少，許多被俘。
溪水混濁，水面與岸齊平。敵人仍在搜索。我拚命跳入水中，拉著驚慌失措的琨。兩顆頭浮出水面。我示意琨仰頭呼吸。我們用乾樹葉蓋住臉，緊貼溪谷隱蔽。緊張到了極點。我感覺琨已經昏厥。我豎起耳朵聽，敵人的腳步聲就在頭邊。「有越共逃跑就開槍！」槍聲此起彼落。
一個鐘頭，兩個鐘頭過去了。沒有槍聲，也聽不到聲音。我示意琨慢慢爬上岸。香蕉林一片狼藉，屍體滿地。
迷路時，要往西走。往西一定會遇上其他部隊。這是我們的經驗。
我們兩人彎著腰往有陽光照射的西邊走。終於看見村民上山開墾的小路，就沿著小路走。
遇到一位老人在種地。我能說少數民族語：
「我們是解放軍，跟部隊走散了，請老人家幫忙。」
「你們是解放軍？跟我來。」
他帶我們穿過村子，走入森林，來到一片大竹林，叫我們停下。竹林下藏著一個秘密地洞。
「大家都很愛解放軍。你們就在這裡暫住。」
我們鑽進地洞。不久他帶來四筒竹筒飯、一串熟香蕉、一壺水，還有兩套民族服裝讓我們更換。
「一定要保密。少說話。咳嗽時臉貼地面。安心在這裡，我去幫你們找部隊。這洞已經收容過很多走失的解放軍了。」
每天兩次，他或他的孩子會送飯送水進洞。他女兒等我們吃完，見還剩半筒飯，就拿回去。因為家裡人還沒吃飯。
她告訴我們這洞絕對安全，因為就在痲瘋村旁。敵人怕痲瘋，不敢來這裡。村中有解放軍駐守。他們家曾多次收留逃難或走失的解放軍。去年有一位戰士在這待了近一個月才找到部隊。當時他發燒，她家煮雞粥給他。他想送一塊錶做為感謝，但她父親拒收：「解放軍戴錶，是為了知道何時出戰。」
我們在秘密洞穴中待了一週。那是一段我自來西原以來最安寧的時光。我吃得飽，睡得穩，不必驚醒於槍聲與炸彈聲。外頭有人民保護我們。
告別時，老人帶飯來，並告知已聯繫到一支部隊。
「我非常敬佩解放軍，有困難就告訴我，我一定幫忙。」
我們跟著他走到另一個村子。剛好有解放軍部隊經過。我們講明走散的情況。他們說，我們原來的部隊已被殲滅。我與琨正式編入這支新部隊。
以下是原文的完整中文翻譯：
&
-
本來我應該娶的是進，而不是茂啊。
立伯忽然轉了話題，當時茂正在端出一壺綠茶。 -
再過十來天就要辦婚禮了。牛、豬、糯米都準備齊全。誰知突然接到命令要繼續出征。之前我已經在武光待了三年。
-
是的，我聽說過。
回家路上，車子在廣義停了一下，讓戰友們辦手續、處理文件。我特別交代別人在文件上寫我受傷，未婚妻看到寫我受傷會難過。我遵守當年承諾，打完仗就回來娶進。現在我快到家了。
到奇英時車停了一小時。我走進路邊一家雜貨店，櫃台前站著一位年輕女子。寒暄幾句，我們發現原來是同鄉。
-
立哥，你愛人沒了。
我一驚。她為什麼這麼說？是開玩笑嗎？ -
全村人都知道進姐在等你。但她上個月剛結婚了。
我上了車繼續往香山走。如果那女孩說的是真的呢？我還來不及想像那個場景。
我們回到香山療養三個月。第一晚我輾轉難眠。我得立刻回鄉找進問清楚。
為什麼進不在十年前或十二年前結婚，而偏偏在我快回家時出事？如果我聽說她早已結婚生子，雖然難過，至少能安心。老天怎麼安排得如此捉弄人。
隔天我請假回家。如果這是真的，那對妳太殘忍了，進啊。
進一聽我回來了就立刻趕來。她坐在我家隔壁妹妹家哭。傍晚訪客散去後，她才帶著兩位表妹走過來。
-
你平安回來了。關於我們……現在真的很難說。我不知道該怎麼開口，真的太難了。
進用手絹拭淚。我也無言以對。不知該如何開口。
第二晚，進又來了。像昨天一樣，她先在表妹家坐了許久才小心翼翼走過來。我搬了竹榻到院子裡。兩人坐著沉默許久，不知說什麼好。進依然淚流滿面，但已比昨天冷靜。
-
立哥，我可以回到你身邊嗎？我是真心愛你，才等你這麼久。大家都說你已經犧牲了。要不是這樣，怎麼會整整十二年音訊全無。現在你真的回來了，我想回到你身邊，可以嗎？
我心亂如麻。怎麼可能？妳丈夫也是軍人。我是一名黨員，八年來一直保持崇高的道德標準。我不能去搶別人的妻子。
-
是家裡逼我的，我也不願意。你為什麼連一封信都不寫回來？只要幾句話，讓我知道你還活著。我若知道你還活著，二十年我也等得下去。爸媽怕我年紀大了不能生孩子……
我無言以對。我太遺憾了，妳知道嗎？回家的路上，我心裡想著第一件事就是辦婚禮。即使妳老了、醜了、生病不能生孩子，我也會娶妳。我為妳等待的十二年、妳的努力、妳的心意感到無比惋惜。我的遺憾是刻骨銘心的，妳知道嗎？
我越說，進哭得越厲害。
-
現在只剩一個辦法不讓我們這段情白費。妳生妳的孩子，我生我的孩子，以後我們就讓他們成親。我們不能在一起，就讓我們的孩子在一起。
進止住了哭泣。
-
你說真的嗎？
-
真的。我向妳保證。
天很晚了，妳回去吧。妳從下午戴著斗笠來，現在就戴著斗笠擋露回家吧。
如果我早一個月回來。如果那名士兵晚一個月回家。如果戰爭沒有發生……
我哥哥參加了九年抗法戰爭，回家後看到妻子脖頸上的青筋就離家他鄉。九年她等著丈夫。這種錯過就發生在他快回家時。人生怎會如此諷刺。
我現在的妻子曾是烈士的遺孀。她的丈夫1972年戰死，直到1974年底家人才收到陣亡通知。通知哪天到，就算哪天戰死。她娘家離我家僅兩條巷子。有天她從婆家回娘家，頭上纏著白布。
我對她說：脫下白布吧，戴著令人憂傷難解。她望著我，一臉哀傷。她的眼神跟著我進入夢中。我知道她對丈夫的思念還未放下。她丈夫是在崑嵩犧牲的。
她等丈夫六年。進等我整整十二年，足足多了一倍。
那些後方等待的女孩，在戰場上早就被我們遺忘。在戰場上，只有戰友、死亡與生存。我不知道她們憑什麼信念，堅強地等待一個可能永遠回不來的人。
如果她沒收到陣亡通知，她會有勇氣為自己重新尋找人生嗎？她說她會一直等。只要沒通知，就不會離開。
沒有陣亡通知，十七歲少女某天會變成老太婆。沒有通知，她將帶著羞愧與私生子的身分沉默地活著。也許通知就在鄉辦公室的抽屜裡，被白蟻咬成碎屑。
&
從我來到現在，茂一直專注地聽著。
她的烈士丈夫是中學語文教師劉伯。結婚後他到六十公里外教書。一天回家告訴妻子要參軍。
-
立伯走時堅定地對進說：妳放心等我回來結婚。
而劉伯卻反過來，千叮萬囑要妻子不要等，說自己一去就不會再回來了。
五十年來埋藏心底的回憶，今天傍晚忽然浮現。
他1970年4月參軍，在奇英訓練九個月，再到香山。打完寮國9號公路戰役後又回奇英駐紮三個月。我公公帶我去看過他一次。他還叮囑我回家記得看《寮國9號公路》那部電影，裡面他是排長站在最前面。我敷衍地答應了，回家哪裡看得到電影。後來聽說他回香山療傷一個月，我本想去探望，但怕公婆不敢私自前往。幾天後婆婆帶我去，結果聽說他又被調往B區，沒有地址了。
茂把每個時間點、每件事都講得清清楚楚。我發現她的丈夫與我在嘉浦的玉叔是同一單位。玉叔是我在書裡寫的第一位人物。我跑出去給玉叔打電話：「是的，孩子，劉哥是在1972年崑嵩戰役中犧牲的。他人又帥又英勇。」
立伯說：
-
這是茂第一次說這些。每次我提起，她都會轉開話題。
茂回應：
-
我不說是因為心裡不舒服。今天剛好有小霞（即我）在，就一次說完吧。劉家裡有事，我偶爾還是會去。我默默地去，也不和你說什麼。畢竟我和你都生活了六年。
劉伯死了，我再怎麼懷念也無濟於事。
我的人生是在你和我們的孩子這個家，不是那個已經去世的人。
你和進之間的情感我也知道。這件事誰也沒錯。
劉伯犧牲，是他的損失。
活著的人中，最可憐的是進。
她話還沒說完，一位親家走進來，是鄭伯。他是我家附近的鄰居。
-
鄭伯也在廣治打了兩年仗。如今村裡參軍年紀最大就只剩立伯和鄭伯了。
鄭伯轉頭對我說：「小霞，哪天想聽戰鬥的事，到我家來，我講給你聽。舉個例子好了。
有次空襲警報，我衝向防空洞，人太多擠不進去。他們不讓我進，我也沒硬闖。結果我剛轉身走開，炸彈就落在洞上，裡頭十個人全死了。戰爭就是這樣，能活著回來，有時只是命運偶然。」
他打開手機找出一位85歲老戰友的電話，住在榮市。兩位老兵偶爾還會通話，聊起永靈、廣治的回憶。
-
他們要是知道有人願意聽戰鬥故事，會高興得不得了。
不過，不是每個人都這樣啊。對有些人來說，那是難忘的經歷；但對另一些人，可能是永生不願提起的創傷。
以下是這段越南文的完整中文翻譯：
「嗯？」
晚上八點，我剛回家準備睡覺，一整天下來實在太累了。有人從巷口用手電筒照進來，是茂嬸。
「你能不能幫我問問佳浦那邊的人，打聽一下關於劉伯的消息？問問劉伯是怎麼犧牲的？遺體還完整嗎？有沒有好好安葬？有人知道他的墳在哪裡嗎？今天下午在立伯面前，我不想多說。」
「劉伯真的很可憐，你知道嗎？兩歲就沒了母親，跟著父親的第二任妻子和幾個弟弟一起生活。第一次去你家吃飯時，他對你媽媽說，『從小到大，這還是第一次能這麼自在地吃頓飯』。所謂的自在，不是說飯菜豐盛，而是那種家庭氛圍讓人感到舒坦。你姑姑還是個剛長大的姑娘，老師上門提親，她立刻答應了。你姑姑很敬重有學問又溫和的人。劉伯第一次到你家，就被狗咬了。去當女婿卻被狗咬，這事一開始就不太對勁。」
「別人當兵時都懷著熱血，他卻不知為何總是憂心忡忡。臨行前他對我說：『我回不來了。如果聽到我有什麼消息，就自己處理一切吧，別牽連到別人。』」
「每封信都話中帶話，好像早已預感到自己會犧牲。最後一次從香山寄來的信很奇怪，用一條像白色孝布般長的紙帶寫成。每一行字讀起來都哀傷至極。那根本不像寫給妻子的信，更像是臨別遺書。信末還特地框出一句：『再見，永別了』。我一直把信藏在棉衣口袋裡。直到劉伯的死訊傳來，我公公才說他也看過那封信，而且嚇壞了。」
「我嫁給立伯，也是因為心疼這些從戰場回來的士兵。他的老母雙目失明，家中空蕩蕩的。男方提親只帶了五兩檳榔。結婚那天我穿的，是六年前當新娘時的絲褲。兩次出嫁，穿的都是同一條褲子。」
「回到家，婆婆說有三公斤稻子是跟合作社借的，叫我們搗了煮飯。結果我去找時，發現那些稻子早就被白蟻和螞蟻吃光了。廚房裡只剩一罐白鹽。我們夫妻每天下班回家，什麼都沒得吃，只能到這家蹭一餐、那家蹭一餐。立伯疼妻子疼孩子，努力耕田種菜做活路。他真的很勤奮、很吃苦。」
茂嬸回去了，我卻再也睡不著。兩戶人家住在同一條路上，相隔不過一公里，都面向著同一片稻田。立伯如今已八十一歲，茂嬸和進嬸也都七十上下。直到今天，他們每個人心中仍藏著難以言說的話。
我寫下這段故事時也不免猶豫：會不會讓某些人難過？要不要用化名替代？連伯的孩子若看到這些舊事被翻出來，會覺得困擾嗎？
我在進嬸家門前站了好久。我到底來這裡幹嘛？只是出於好奇？還是無聊過頭了？
戰爭的故事一講就沒完。我明明沒問，兩位長輩卻彷彿我來是為了採訪他們為何會結為夫妻一樣，滔滔不絕地說了起來。
對他們來說，戰爭和婚姻命運密不可分。
進嬸說：
「我答應給立伯十二年後，才嫁給連伯，你知道吧？」
我問：「你以前跟立伯結過婚？」
「嗯，是答應過了，就當作結過婚吧。」
我看著連伯開玩笑說：「立伯那麼會說話，最後還是輸給咱連伯呢。」
「他會說就讓他說，我也有我的本事。」
連伯因胰臟腫瘤住院一個月才回來。這些病都是當年在寮國南部一次砲擊中留下的後遺症：腎損傷、肝水腫、膽管阻塞、肺炎，還有其他毛病？
那次砲彈打中隊伍，整個中隊潰散。我們三個躲進一個土坑，那坑又淺又窄，三個人擠在一起。我是班長，手持AK坐在最前頭。可能正是那把AK幫我撐住了點空隙讓我呼吸。三小時後，我們被挖出來，另外兩人已經死了。我身體還熱，還能呼吸，就被送去急救。
我在醫院躺了九個月。三個月小便帶血，三個月需插管導尿。身體毫無外傷，頭腦清醒，卻無法起身，渾身劇痛。每次針頭刺入腎臟，拔出時能稍稍緩解，但很快又痛起來。
出院後原以為能回鄉，卻又被調回南方。他們說我還有能力。當時有個高層說：
「一個老兵抵得過十個新兵。」
新兵太容易死了。連分辨各類炸彈和躲避方法都不懂。
而老兵，這一生最怕的只有砲擊和B52，其他都不算什麼。
因為我體力還不夠上前線，他們讓我看守軍需倉庫。一年後身體好些，又被指派負責從北方運糧到南方。跟我以前在廣義、寮國當步兵比起來，運糧輕鬆多了。
十年後我才回到家。中午才剛回，晚上親戚朋友就來商量我得趕緊娶妻，好有人照顧我媽。姊姊們都嫁出去了，母親孤身一人。那時候，只要有軍人回鄉，全村全族都來介紹對象。他們帶我去進家。
兩天後，我得知進早已和立伯相約十幾年，便決定放棄。但雙方家人不肯，一定要促成這門親事。訂婚前一晚，兩位媒人再次上門逼問：「要不要嫁？現在就給答覆。」
婚禮辦完，我又走了。進又多等了三年。
進嬸溫柔地坐在我與遼伯中間補充細節。連伯說到哪場戰役，進嬸都清楚。他話不多，但總會跟我說心裡話。
我問連伯：「如果戰爭再次爆發，您還會讓孩子們上戰場嗎？」
他答：「當然會。」
「可您自己經歷過那些痛苦啊，長年住院，得重病，每月只能靠一百六十萬越盾的病殘津貼生活。」
他平靜地說：「那也得接受。敵人打來，就得打。不打就亡國。保衛祖國，不管什麼年代，都是一種榮譽。」
若需要，我也可以協助你整理這段故事的背景人物與情感關係圖，或濃縮為敘事大綱方便引用。
如需此篇內容的排版潤飾或改寫為文學化版本，也可以告訴我。
Bác Lập ở làng dưới. Ngày nhỏ tôi vẫn nhìn thấy bác ngoài đồng với hình ảnh một người nông dần đi cày xơ vin gọn gàng. Một người nông dần vui tính, tốt bụng, sẵn lòng giúp đỡ người khác. Mẹ tôi có ruộng lúa ở đổng ngoài, năm nào cũng nhờ bác đi cày giúp. Bác thuộc vể lớp người xưa hồn hậu còn sót lại ở làng quê.
- Con viết về bộ đội sao không viết về bác Lập? - Mẹ tôi hỏi.
Tôi ngạc nhiên. Bao nhiêu người làng từng đi bộ đội mà tôi không biết. Hôm qua mẹ bảo đi làm giấy tờ gì đó vể việc ông nội từng đi dần công hỏa tuyến tôi cũng ngạc nhiên. Ông nội và ông ngoại từng có những năm tháng gánh đạn và lương thực, thực phẩm từ Hương Khê trèo đèo lội suối băng rừng sang Lào và Qụảng Trị trong những năm kháng chiến chống Pháp.
Tôi sinh năm 1979, lớn lên đã nhìn thấy các chú các bác và ông bà mình sớm trưa chiều tối trên cánh đồng. Cầu chuyện họ nói với nhau là mùa vụ. Sát khu vườn nhà tôi đang ở từng là một kho đạn lớn. Một quả bom từ trường đã rơi xuống giữa nhà bà Nhin ở bên cạnh kho đạn giết chết bốn người. Trong giấc ngủ em thơ thời cha mẹ tôi là chập chờn hình ảnh máy bay thả bom rơi là là trên cánh đồng trên đường làng trên nương bãi. Đi làm đồng ban đềm ngụy trang ngang thắt lưng ngụy trang trên đầu.
Hôm nay kể tới sự kiện nào, nói tới ngôi nhà ai, nhắc chuyện quá khứ một người làng... tôi như người từ nơi xa đến tìm hiểu.
Cha tôi dừng việc học giữa năm thứ hai đại học đi vào chiến trường. Trở vể quê, sự lớn lên của các con là tất cả. Chúng tôi lớn lên. Lam lũ ruộng đổng. Việc thi cử để thoát ra khỏi làng là trên hết.
Chiến tranh đã diễn ra như thế nào ở làng mình? Biết để làm gì. Các con không cần phải biết.
Chuyện đã qua rồi. Các con còn bao nhiêu việc cần quan tâm. Đi làm. Kiếm tiền. Nuôi dạy những đứa trẻ nên người. Thế hệ ông bà của chúng khổ quá rồi, khổ thế đủ rổi.
Đi qua ngõ nhà người được phong anh hùng chúng tôi nhìn vào với sự tò mò. Nhà này chắc là giàu lắm. Thấy anh hùng trong sần đi ra ngõ lũ trẻ vội vàng chạy.
Thấy anh hùng chống nạng đi trên đường chúng tôi đạp xe vụt qua rồi ngoái cổ lại nhìn.
&
Tôi đến nhà bác Lập.
Bác bị đau chần, đang ngồi trước thềm nhà dùng lá ém vào chỗ đau. Buổi trưa nóng nực, mất điện. Tôi ngồi bên bác quạt phe phẩy chuyện trò.
- Làng mình bác là người đi bộ đội lâu nhất đấy. Mười lăm năm. Bác đi từ 1960 cho tới cuối năm 1975 mới về.
Bác có mặt gần suốt cuộc chiến tranh chống Mỹ.
Năm 1964 bác vào Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế. 1967 lên Tây Nguyên. Bác ở Tầy Nguyên lầu tới mức thuộc tiếng dần tộc, có nhiều thói quen như người dân tộc. Lính mới vào gọi bác là đồng bào, nhờ bác dạy cho họ tiếng BaNa, Ê Đê.
Mười hai năm không tin tức. Ở làng ai cũng nghĩ bác chết rồi. Ngày bác đi mẹ còn khỏe mạnh, khi trở về mắt mẹ bị mù không nhìn thấy con trai nữa. Bác đứng rồi bác ngồi cho bà tha hổ nắn tay nắn chần sờ lên mặt lên vai để nhận dạng con. Biết chắc chắn là con trai còn sống thật bà mới khóc. Khóc như thể gặp con trong mơ sợ hết giấc mơ con tan biến. Họ hàng làng xóm chiều tối nghe tin kéo nhau đến xem thực hư ra sao. Những đứa bé ngày ra đi bác còn bế bổng lên cao giờ thành những cô gái đã đến tuổi lấy chồng thập thò ngoài cửa.
Suốt ba ngày đêm bác cứ phải trả lời một câu hỏi. Tại sao vẫn còn sống được mà về đầy. Bấy giờ bác mới biết lứa bạn đi cùng hồi đó chết gẩn hết. Một thằng vào A Lưới đánh được hai trận sợ quá bỏ về. Đơn vị cho người về tận nhà bắt quay trở lại. Trở lại chiến đấu được một tháng thì hy sinh.
Trước khi đi vào chiến trường các bác được bồi dưỡng ba tháng ở Can Lộc. Ba tháng ngày nào cũng ba bữa ăn no ăn sướng. Cơm nếp cơm thịt. Người ta động viên. Ăn cho khỏe để mà đi đánh giặc. Ăn cho đến khi nào không ăn được nữa thì thôi. Các đồng chí hãy nghĩ về tổ quốc đừng nghĩ gì về gia đình. Thanh niên trai tráng phải lên đường bảo vệ tổ quốc, xả thần cho tổ quốc. Đến buổi sinh hoạt chính trị hát vang. “Giải phóng miền Nam chúng ta cùng quyết tiến bước. Diệt đế quốc Mỹ phá tan bè lũ bán nước... Vùng lên nhân dân miển Nam anh hùng. Vùng lên xông pha vượt qua bão bùng. Thề cứu lấy nước nhà. Thể hy sinh đến cùng”.
Bác Lập hát. Tay vung cao. Như thể đang sống lại ngày hôm đó.
Phải ra đi nhưng đến đầy được đối xử như thế, nghe động viên như thế thì ai cũng quyết tâm cao. Quyết tâm cao là quyết tầm viết bằng máu.
“Tôi là Nguyễn Đình Lập. Vì Đảng quên thần vì dần phục vụ. Qụyết tử cho tổ quốc quyết sinh. Dù phần công nhiệm vụ gì tôi cũng hoàn thành. Quyết chí quyết thắng theo cách mạng đến cùng”. Viết xong nộp cho đại đội. Chính trị viên cẩm tờ giấy đó theo dõi đổng chí Lập tinh thần khi vào chiến trường thế nào. Có việc gì khó thì trước tiên giao cho đồng chí.
- Cháu lại hỏi cái câu đó... Sao bác “còn sống được mà vể đây”?
&
Sao tôi vẫn còn sống được mà vế đây?
Tan trận. Đầu là xác địch đâu là xác anh em. Những cái xác không còn đầu hoặc còn lại nửa khuôn mặt rất khó nhận dạng.
Tồi dìu một thương binh ra ngoài kia chờ bộ phận cáng thương đến.
Tôi rã rời. Tôi bước đi lảo đảo. Liệt sĩ nặng quá tôi phải kéo lê trên mặt đất. Kéo được một đoạn lại nghỉ. Thông cảm cho tôi anh em chết nhiều quá không có ai hỗ trợ để khiêng cho thân xác anh đỡ đau đớn.
Ba mươi cái huyệt đào sẵn chiểu qua kín hết rồi. Hai liệt sĩ nằm chồng lên nhau. Tôi thả anh xuống đầy. Ba liệt sĩ nằm xếp hàng dọc tiến lên mặt đất. Tôi cào đất lấp vội. Tôi còn phải quay vào kéo liệt sĩ khác ra.
Chiều qua sáu anh em ngôi ăn cơm. Đang ăn thì anh Tấn nói, các đổng chí ơi mong làm sao tầm giờ này ngày mai sáu chúng ta vẫn được ngồi ăn với nhau thê' này, nếu được vậy thì hạnh phúc quá các đồng chí nhỉ.
Nhiều người đã nghĩ như thế. Và nhiều người cũng đã nói như thế. Vậy mà sao cầu nói anh Tấn trong giây phút này khiến ai nấy lặng đi. Đêm nào tôi và anh Tấn cũng mắc võng nằm bên nhau. Chúng tôi được lệnh mười giờ đêm xuất kích. Sau lệnh xuất kích là có người hy sinh. Nói ra hay không cũng không thoát được.
Ưu tiên đưa thương binh ra trước. Không thể đưa hết xác liệt sĩ ra. Các anh nằm lại đó làm thức ăn cho hổ. Đánh trận xong là hổ mò tới. Hổ no nê bỏ đi là lợn ri là diểu hâu. Năm, bảy ngày sau qua đây chỉ còn lại những hộp sọ. Địch ta đầu ai biết. Và anh Tấn của tồi đâu ai biết.
&
Rừng chuối mênh mông. Đơn vị dừng chân tại đầy. Lệnh không được phơi quẩn áo, nấu ăn không để khói bay lên.
Một cậu lính trẻ vẫn lén lút mang màn tuyn ra suối bắt cá. Địch phát hiện ra.
Năm chiếc trực thăng thả quần. Chúng tôi đánh trả trong thế bị động. Trực thăng tiếp tục đổ quân xuống. Anh em chết dễ dàng quá. Thế địch áp đảo. Số không chết thì bị bắt.
Khe nước đục. Nước mấp mé bờ. Địch vẫn đang sôi sục rà soát. Tôi nhảy liều xuống kéo theo Quỳnh đang hoảng loạn. Hai cái đầu ngoi lên mặt nước. Tôi ra hiệu với Quỳnh ngửa mặt lên cho dễ thở. Ngụy trang là lá khô phủ kín mặt phủ kín đẩu. Căng thẳng cực độ. Hai đứa tựa vào vực khe. Tôi cảm giác Quỳnh như đã chết ngất. Tai tôi giỏng lên nghe rõ tiếng chân địch chạy sát bên đẩu. Thằng Việt cộng nào trốn bắn bỏ. Thằng Việt cộng nào trốn bắn bỏ. Tiếng súng tạch hên hồi.
Một tiếng, hai tiếng đã trôi qua. Không còn tiếng súng không nghe tiếng người lao xao. Tôi ra hiệu cho Quỳnh từ từ bò lên. Rừng chuối tan tác. Xác chết nằm la liệt.
Khi lạc đường hãy đi về hướng Tầy. Đi về hướng Tầy không gặp đơn vị này cũng gặp được đơn vị khác. Đó là kinh nghiệm chúng tôi được truyền lại.
Hai đứa lom khom lần đi theo hướng Tây là phía có cầy cháy nắng. Đã nhìn thấy một lối mòn của người dân bản đi làm rẫy. Cứ bám lối mòn mà đi.
Một ông già đang làm rẫy. Tôi vốn thành thạo tiếng đổng bào.
Ông dẫn chúng tôi về bản. Đi tiếp qua bản vào khu rừng. Đến trước một rặng tre lớn ông bảo chúng tôi dừng lại. Dưới rặng tre là căn hầm bí mật.
Chúng tôi chui vào căn hầm. Một lúc sau ông đưa ra bốn ống cơm lam, một buồng chuối chín, bình nước và hai bộ quần áo đồng bào cho chúng tôi thay.
Mỏi ngày hai lẩn ông hoặc các con đưa vào hầm cơm ăn nước uống. Con gái ông già chờ hai chú bộ đội ăn xong. Thấy còn nửa ống cơm nếp chúng tôi ăn không hết cô mang vể. Ở nhà mọi người vẫn chưa ăn.
Cô gái cho biết căn hầm này tuyệt đối an toàn vì ở sát làng hủi. Địch rất sự người hủi, không dám đi vào đầy. Trong làng hủi có bộ đội đóng quần. Gia đình cô đã nhiều lần giấu bộ đội bị lạc hoặc bị địch truy đuổi. Năm ngoái một chú bộ đội ở đầy gần một tháng mới tìm được đơn vị. Chú bị sốt gia đình nấu cháo gà. Chú có đổng hổ muốn gửi tặng lại cho gia đình trước khi đi nhưng cha cô không nhận. Đồng hồ bộ đội giải phóng phải đeo để biết giờ đi đánh giặc.
Chúng tôi ở trong căn hẩm bí mật một tuẩn. Một tuần bình yên nhất của tôi từ khi đến Tầy Nguyên. Tôi được ăn no ngủ kỹ, không bị giật mình bởi tiếng bom tiếng súng. Ngoài kia là đồng bào che chở.
Buổi chia tay ông già mang cơm đến. Ông báo tin đã tìm được một đơn vị để gửi chúng tôi.
- Mình phục bộ đội giải phóng lắm. Có gì khó khăn nói là mình giúp.
Chúng tôi theo ông đi sang một bản khác. Có một đơn vị giải phóng đi qua đây. Trình bày đầu đuôi việc bị lạc. Họ cho biết đơn vị cũ của chúng tôi đã bị xóa sổ. Tôi và Qụỳnh nhập quần số vào đơn vị mới.
&
Bác Lập đột ngột chuyển sang đê' tài khác khi bác Mậu đưa ấm nước chè xanh ra.
Trên đường về quê xe dừng ở Qụảng Ngãi cho anh em làm giấy tờ, hồ sơ. Tôi dặn người ta đừng kết luận tôi bị thương. Vợ sắp cưới thấy giấy tờ viết tôi bị thương họ buổn. Tôi đâ giữ đúng lời hứa năm xưa đánh hết giặc thì về cưới Tiến. Tôi sắp về đến nhà rồi.
Về đến Kỳ Anh xe dừng nghỉ một tiếng đồng hồ. Tôi đi vào một quán bán đồ tạp hóa bên đường có cô gái trẻ đứng trước quẩy. Hỏi thăm vài cầu chúng tôi nhận ra nhau cùng làng.
Tôi giật mình. Tại sao cô nói vậy? Cô ấy trêu mình chăng.
Tôi lên xe đi tiếp về Hương Sơn. Nếu cô gái ấy nói thật thì sao? Tôi chưa kịp hình dung ra cảnh này.
Chúng tôi vê' trạm Hương Sơn an dưỡng ba tháng. Đêm đầu tiên về đây tôi không ngủ được. Trằn trọc thở dài. Tôi phải vê' quê ngay để gặp Tiến hỏi cho rõ.
Tại sao Tiến không lấy chồng từ mười năm hay mười hai năm trước. Tại sao chuyện đó lại xảy ra khi tôi sắp trở vể quê nhà. Nếu tin về Tiến là đã có chổng và hai; ba đứa con rồi tuy có buồn nhưng tôi yên lòng. Sao ông trời lại xui khiến mọi việc xảy ra theo kiểu này.
Hôm sau tôi xin phép được vể nhà. Nếu chuyện thực sự như vậy thì xót xa cho em quá Tiến ơi.
Tiến đã đến ngay khi nghe tin tôi vể. Cô ngồi bên nhà người em ở cạnh nhà tôi khóc. Cuối buổi chiều, khi người tới thăm đã vãn thì Tiến mới sang cùng với hai người em họ.
- Anh vể khỏe mạnh rồi. Chuyện anh và em. Giờ khó nói quá. Em không biết nói sao. Khó nói hết mức rổi anh.
Tiến lấy khăn mùi soa chấm nước mắt. Tôi cũng khó nói quá. Tôi không biết nói sao bây giờ.
Đêm hôm sau Tiến lại đến. Cũng như hôm qua, Tiến ngổi ở nhà cô em mãi mới rụt rè đi lên. Tôi đưa chõng ra sần ngồi. Hai đứa ngồi im mãi chẳng biết nói gì. Tiến vẫn đầm đìa nước mắt nhưng đã bình tĩnh hơn.
Tôi rối bời. Làm sao có thể như vậy được chứ. Chồng em cũng là bộ đội. Tôi là một đảng viên đạo đức sáng ngời suốt tám năm qua. Tôi không thể đi làm cái việc tranh vợ của người khác.
Tôi biết nói sao bầy giờ. Tôi quá tiếc. Tiếc quá mức đi em có biết không. Trên đường về nhà tôi đinh ninh việc đầu tiên là làm đám cưới. Dù em có già có xấu có bệnh tật em không sinh con được nữa tôi cũng cưới. Tôi tiếc quá công mười hai năm em chờ đợi. Công sức em tấm lòng em tấm tình của em đau khổ thế nào tôi biết. Tôi tiếc lắm. Tôi tiếc đứt ruột đứt gan em có biết không.
Tôi càng nói Tiến càng khóc.
Tiến ngưng khóc.
Đêm khuya lắm rồi. Em về đi. Tiến ra từ chiều nắng đội nón. Giờ em về đội nón che sương.
Nếu tôi trở về sớm hơn một tháng. Nếu người lính kia vể phép muộn hơn một tháng. Nếu chiến tranh đừng xảy ra.
Anh trai tôi chín năm đi chống Pháp ngày trở về nhà nhìn thấy những đường gân xanh trên cổ vợ đã bỏ đi đến miền quê khác. Chín năm chị chờ chồng. Chuyện lỡ làng đó đã xảy ra khi anh sắp về. Sự đời sao trớ trêu như vậy.
Người vỢ tôi rất mực yêu thương bầy giờ là vợ một liệt sĩ. Người chồng của em hy sinh năm 1972 nhưng cuối năm 1974 gia đình mới nhận được tin báo tử. Tin báo tử đến ngày nào coi đó là ngày người tử trận. Nhà em cách nhà tôi hai con ngõ. Em từ nhà chồng về thăm cha mẹ khăn trắng quấn trên đầu.
Tôi nói em cởi khăn đi chứ đeo vậy buổn sao nguôi. Em nhìn tôi vẻ buồn lòng. Tôi mang theo ánh mắt buồn rười rượi của em vào giấc ngủ. Tôi biết lòng em còn trĩu nặng với chổng. Anh ấy hy sinh tại Kon Turn.
Sáu năm em đợi chồng. Thời gian Tiến chờ tôi còn gấp đôi vậy.
Những cô gái hậu phương năm tháng dài chiến trường tôi chẳng còn nghĩ đến họ. Ở chiến trường là đổng đội là cái chết là sự sinh tồn. Tôi không biết các cô gái đã nghĩ gì dựa vào niềm tin nào mà kiên cường chờ đợi một người không biết có trở vể hay không.
Nếu giấy báo tử người chổng trước bị thất lạc vợ tôi liệu có dám cất bước đi tìm cuộc sống cho riềng mình? Bà ấy nói sẽ vẫn chờ. Người chưa về chưa có giấy báo về thì chẳng bước đi đâu.
Giấy báo tử không về cô gái mười bảy tuổi một hôm biến thành bà lão. Giấy báo tử chưa về cô gái mười bảy tuổi sống cuộc đời ầm thẩm mặc cảm với đứa con riêng. Giấy báo tử chưa về vì có thể nằm trong ngăn tủ chính quyển xã gián gặm mối xông thành mủn.
&
Bác Mậu vần chăm chú nghe cầu chuyện từ lúc tôi đến. Chồng liệt sĩ của bác là thầy giáo Liều dạy văn cấp hai. Cưới vỢ xong bác Liêu đi dạy xa nhà sáu mươi cây số. Một ngày trở vể thông báo với vợ anh phải đi bộ đội.
- Ong Lập ra đi một mực khẳng định với bà Tiến em cứ yên tâm chờ rồi anh vể ta cưới. Ông Liêu thì ngược lại, một hai dặn vợ đừng chờ đợi, anh ra đi là không có ngày trở vể.
Ký ức vể người chổng cũ gần năm mươi năm chôn chặt bỗng dưng chiều nay được gọi về.
Anh ấy nhập ngũ tháng 4 năm 1970. Huấn luyện chín tháng tại Kỳ Anh rồi lên Hương Sơn. Đánh trận ở đường 9 Nam Lào xong về đóng quần ở Kỳ Anh ba tháng. Ba tháng ở Kỳ Anh tôi được cha chồng đưa đi thăm anh một lẩn. Đến nơi anh dặn tôi về nhớ xem phim Đường 9 Nam Lào có anh là tiểu đội trưởng đứng đẩu hàng. Tôi ừ à cho anh vui chứ vể quê xem phim ở đầu. Một lần biết anh có vể ở Hương Sơn một tháng vì bị thương tôi muốn đi thăm nhưng ngại cha mẹ chồng không dám tự ý đi. Mấy ngày sau mẹ chồng đưa tôi đến nơi được tin anh vừa hành quần đi B dài không có địa chỉ.
Bác Mậu kể rõ ràng từng mốc thời gian và sự kiện. Tôi phát hiện ra chồng bác là người cùng đơn vị với chú Ngọc ở Gia Phố. Chú Ngọc là người đầu tiên tôi viết trong cuốn sách. Tôi chạy ra sần gọi điện hỏi chú Ngọc. Đúng rồi cháu, anh Liêu hy sinh trong chiến dịch Kon Turn năm 1972. Anh ấy đẹp và rất hiển.
Bác Lập nói:
- Đầy là lần đầu tiên bác Mậu nói chuyện này đấy cháu. Mỗi lần bác gợi chuyện là nói lảng sang chuyện khác.
Bác Mậu trả lời:
Bác Mậu nói chưa hết mạch suy nghĩ thì có ông thông gia đến nhà chơi. Là bác Trinh. Bác Trinh là hàng xóm gần sát nhà tôi.
Bác Trinh quay lại nói chuyện với tồi: Cháu muốn nghe chuyện chiến đấu hôm nào đến nhà bác kể cho. Một ví dụ nhé. Báo động bom, bác chạy xuống hẩm. Người dần chặn lại không cho vào nữa vì đã kín chỗ rồi. Không cho thì thôi ta không vào. Bác vừa chạy đi thì bom rơi trúng hầm chết luôn mười người đang nằm trong đó. Chuyện chiến tranh mình sống trở vể đôi khi như vậy đấy. Cái chết vô tình đến hoặc vô tình bỏ qua không biết trước được.
Bác Trinh mở điện thoại tìm số đồng đội đưa cho tôi. Một người bạn nay đã tám mươi lăm tuổi đang sống ở thành phố Vinh. Thỉnh thoảng hai ông già lại gọi điện thoại cho nhau ôn chuyện ở Vĩnh Linh, Quảng Trị.
- Các ông ấy mà biết có người muốn nghe chuyện chiến đấu thì khoái lắm.
Không phải ai cũng vậy đầu bác ạ. Với người này là trải nghiệm đáng nhớ nhưng với người khác có thể là ám ảnh hãi hùng không bao giờ còn muốn nói.
Ổ?
Tám giờ tối. Tôi vể nhà chuẩn bị đi ngủ sau một ngày rất mệt. Có người rọi đèn pin từ ngoài ngõ đi vào. Bác Mậu.
Cháu hỏi người trên Gia Phố thêm thông tin về bác Liêu giúp bác được không. Hỏi đồng chí Liêu đã chết như thế nào. Có nguyên vẹn thân thể không. Có được chôn cất đến nơi đến chốn không. Có ai biết mộ bác ấy ở đầu không. Khi chiều trước mặt ông Lập bác không muốn nói nhiều chuyện này.
Bác Liêu tội lắm cháu ạ. Mất mẹ từ khi hai tuổi. Ở với vỢ hai của bố và các em. Bữa cơm đấu tiên ở nhà bác ông ấy nói với mẹ bác rằng từ nhỏ tới giờ con mới ngồi ăn thoải mái thê' này. Thoải mái không phải được ăn sung sướng gì đầu mà ở cái không khí đó cháu. Bác con gái mới lớn được thầy giáo tới nhà hỏi làm vự thì đồng ý quá đi. Bác trọng người có chữ lại hiển lành. Bác Liêu đến nhà bác lần đầu tiên bị chó cắn. Đi làm rể mà bị chó cắn biết là có chuyện rồi.
Người ta đi bộ đội tầm hồn phơi phới nhưng bác Liêu không hiểu sao tâm trạng buồn rẩu. Ra đi là dặn vỢ anh không về đâu, nếu nghe tin đổn vể anh thì em tự giải quyết mọi việc, thiệt ai thì để thiệt một người.
Viết thư lá nào cũng nói xa nói gần chuyện mình sẽ hy sinh. Lần cuối cùng bác Liêu viết thư cho bác là khi về Hương Sơn. Một lá thư lạ lùng. Là mảnh giấy cắt dọc dán lại giống như dải khăn tang dài hơn một sải tay. Dòng chữ nào đọc lên cũng buồn thương. Viết thư cho vỢ mà như viết lá thư cuối cùng tiễn biệt. Cuối thư là đóng khung dòng chữ “Chào em vĩnh biệt”. Bác cất lá thư trong túi áo bông. Mãi khi bác Liêu có tin tử trận rồi bố chồng bác mới nói là ông cũng đã đọc được lá thư đó và sợ hãi.
Bác lấy bác Lập cũng vì thương cảnh bộ đội ở chiến trường về quê. Mẹ già mù lòa. Cửa nhà trống hơ trống hoác. Nhà trai đi ăn hỏi chỉ có năm lạng cau. Ngày cưới bác mặc chiếc quẩn lụa cô dâu sáu năm trước. Hai lẩn đưa dâu cùng một chiếc quần.
Về nhà mẹ chồng bảo có ba cân thóc mẹ vay hợp tác xã các con đem giã mà nấu cơm. Bác lại tìm chỗ thóc bà đổ dưới vách nhà kiến và mối đã gặm không còn gì. Trong gian nhà bếp chỉ một lọ muối trắng. Vợ chổng hàng ngày đi làm về nhà không có gì phải ăn nhờ nhà này một bữa nhà kia một bữa. Bác Lập thương vỢ thương con lao vào làm đủ thứ công việc trong vườn ngoài đổng. Bác siêng năng chịu khó lắm cháu ạ.
Bác Mậu về rồi tôi chẳng ngủ được nữa. Hai ngôi nhà trên một con đường cách vừa cầy số cùng nhìn ra một cánh đồng. Bác Lập nay đã tám mươi mốt tuổi. Bác Mậu và vỢ chồng bác Tiến cũng đã trên dưới bảy mươi. Đến hôm nay trong lòng mỗi người vẫn còn điểu khó nói.
Tôi viết câu chuyện này trong nỗi băn khoăn có làm cho ai đó buồn lòng không. Để tên thật hay thay bằng một ông A bà B nào đấy. Con cái của bác có thấy phiền khi chuyện ngày xưa của cha mẹ mình kể ra như vậy.
iÍể
Tôi đứng thật lâu trước cửa nhà bác Tiến. Mình đến đầy làm gì nhỉ? Mình tò mò hay bận tầm quá chăng?
Chuyện chiến tranh nói miên man không dứt. Tôi chẳng gợi chuyện mà sao cả hai bác đều kể như thể tôi tới đây để phỏng vấn hai người sao lại lấy nhau.
Chuyện chiến tranh với họ là gắn với duyên phận vợ chồng.
Bác Tiến: Mình lấy ông Lập mười hai năm rổi mới lấy ông Liên đấy chứ?
Tôi nhìn sang bác Liên nói đùa một cầu có lẽ là vô duyên: Bác Lập khéo miệng vậy mà vẫn chào thua bác Liên nhà mình.
Bác Liên mổ u tụy nằm viện một tháng mới về. Những căn bệnh để lại từ một trận tưởng đã chết đi vì pháo kích ở Nam Lào. Thận dập, phù gan, tắc đường dẫn mật, viêm phổi. Còn bệnh gì nữa không?
Pháo trúng đội hình. Trung đội tan tác. Ba thằng nấp trong hẩm cá nhân. Hẩm nông, hẹp. Ba thằng ngồi xếp sát vào nhau. Tồi là tiểu đội trưởng khi đó đang gác khẩu AK lên vai thẳng ngổi trước. Có lẽ nhờ có khẩu AK đó mà tôi có lỗ thở. Ba tiếng đồng hổ sau ba đứa được moi lên. Hai thằng kia đã chết. Tôi còn nóng, còn thở được đưa đi cấp cứu.
Nằm viện chín tháng. Ba tháng tiểu ra máu. Ba tháng trong tình trạng phải thông tiểu. Người không bị vết thương nào, đẩu óc tỉnh táo nhưng không thể dậy được. Cơ thể chỗ nào cũng buốt nhức. Chiếc kim tiêm dài phóng thẳng vào thận. Kim tiêm rút ra dễ chịu được một chút lại đau.
Ra viện, tưởng được về quê nhưng họ lại điều tiếp vào Nam. Họ vẫn nhìn thấy tôi có khả năng làm việc gì đó. Câu nói của một ông lớn bấy giờ là “Một lính cũ đổi mười lính mới cũng không đổi” Lính mới thiếu kinh nghiệm dễ chết quá. Kiến thức đơn giản như phần biệt các loại bom và cách ẩn nấp sao cho phù hợp cũng không biết. Những thằng lính cũ, một đời chỉ sợ pháo kích và B52 còn đạn thẳng chẳng là gì. Không đủ sức ra trận địa họ giao tôi đi bảo vệ kho. Bảo vệ kho được một năm thấy sức tôi khá hơn họ lại giao nhiệm vụ chạy lương thực từ Bắc vào Nam. So với làm lính bộ binh như thời ở Qụảng Ngãi, Nam Lào thì chạy lương thực khỏe hơn nhiểu.
Đi chục năm mới được vê' nhà. Buổi trưa cháu vê' thì buổi tối các chú các bác sang bàn chuyện tôi phải cưới vỢ gấp cho có người ở với mẹ. Các chị đi lấy chồng mẹ sống một mình. Thời đó cứ thấy bộ đội vể là cả làng cả họ đến tìm mối giới thiệu. Họ dẫn tôi đi sang nhà Tiến.
Hai hôm sau biết Tiến đã hứa hẹn với anh Lập mười mấy năm rồi tôi quyết định thôi. Tôi thôi nhưng người nhà hai họ không cho thôi. Họ thúc ép bằng được. Đêm trước ngày ăn hỏi hai cô dần quần đến nhà Tiến. Lấy hay không trả lời ngay.
Xong nhiệm vụ cưới vợ thì tôi đi. Tiến lại phải chờ một người thêm ba năm nữa.
Bác Tiến hiển từ ngồi bên tôi và bác Liên góp chuyện. Bác Liên kể tới trận nào bác Tiến cũng đã biết. Ông ấy ít nói lắm, có nói chuyện gì thì cũng chỉ nói với tồi.
沒有留言:
張貼留言
注意：只有此網誌的成員可以留言。