深入老撾密林：越南蜂蜜獵人的生與死

深入老撾密林：越南蜂蜜獵人的生與死

（原文標題無，本文為譯文並加標題）

不去「xuôi chè」（把茶從山上運下來販售），那些身強體壯的男人能做什麼？他們便相約進山——到老撾（Lào）的森林裡採蜜。

這就是他們的謀生之道。每次採蜜之行，少則半個月。有的半個月回不來，有的甚至被抓。被誰抓？森林裡的土匪——由越南人和老撾人組成的綁匪團夥，專門綁人勒贖。

若某次入林不幸碰上這幫人，那麼不論帶了多少蜂蜜，全數遭搶。甚至連一盞燈也留不下。

有一次，六人組隊入山採蜜。三人被扣為人質，三人回家籌錢贖人。那些被扣的人，白天要伺候飯菜、抓魚、捕獸給匪徒喝酒用，晚上則被綁在樹下。

**森（Sâm）姐**，**紅（Hồng）哥**的妻子，正盤算丈夫哪天回來準備釀蜜，卻聽到從林中回來的人報信說紅哥被老撾人抓了。她嚎啕大哭，像家裡死了人一樣。哭過後，便走遍村莊四處借錢。一天籌不到贖金，那天丈夫的命運便懸而未決。

紅哥已被抓過兩次。十年進山討生活，掙的錢還不夠兩次贖身。

《深入老撾密林：越南蜂蜜獵人的生與死》
（原文標題無，本文為譯文並加標題）

不去「xuôi chè」（把茶從山上運下來販售），那些身強體壯的男人能做什麼？他們便相約進山——到老撾（Lào）的森林裡採蜜。

這就是他們的謀生之道。每次採蜜之行，少則半個月。有的半個月回不來，有的甚至被抓。被誰抓？森林裡的土匪——由越南人和老撾人組成的綁匪團夥，專門綁人勒贖。

若某次入林不幸碰上這幫人，那麼不論帶了多少蜂蜜，全數遭搶。甚至連一盞燈也留不下。

有一次，六人組隊入山採蜜。三人被扣為人質，三人回家籌錢贖人。那些被扣的人，白天要伺候飯菜、抓魚、捕獸給匪徒喝酒用，晚上則被綁在樹下。

森（Sâm）姐，紅（Hồng）哥的妻子，正盤算丈夫哪天回來準備釀蜜，卻聽到從林中回來的人報信說紅哥被老撾人抓了。她嚎啕大哭，像家裡死了人一樣。哭過後，便走遍村莊四處借錢。一天籌不到贖金，那天丈夫的命運便懸而未決。

紅哥已被抓過兩次。十年進山討生活，掙的錢還不夠兩次贖身。

Trùa村裡的向（Hướng）哥是最資深的獵蜜人之一。他從小學七年級畢業後就開始進山撿拾戰爭遺留的鋁片、砍伐「trẹo樹」（一種可用來雕刻的木材）販售給城市裡的工藝公司。當他還在七八年級時，便經歷過瘧疾纏身。如今五十歲了，依然還在上山。

他常去的那些巖洞裡築巢的，是既凶又聰明的蜂種。牠們的蜂蜜品質上乘，但不是每個人都認識，也不是誰都能採得下來。

要把蜂巢從巖縫中取下來，得是身強體壯、膽大心細的獵人。為何要在這些危險的巖壁上取蜜？因為那些容易採的地方，早已被人搶光。現在得跑到老撾的原始密林深處。

向哥向我講述了一次採蜜之行的過程：
準備糧食，向邊防哨所繳納費用，辦理進山取蜜的許可文件。

兩天跋涉到老撾森林。再花六小時翻越邊界的陡坡。

蜜蜂築巢在石縫、洞穴中。他們用籐條編織繩梯垂下，一人把梯，一人沿繩攀岩。

有時蜂巢位於七、八十米高的懸崖峭壁，也得豁出去。他們先用煙驅蜂，以防被螫。然後，一手切割蜂巢，一手拿竹簍接蜜。能裝多少就裝進麻袋。接著攀回地面。將蜜帶回營地，用篩網過濾雜質。

隔天再尋找下一個蜂巢。依舊是輪班：一人守梯，一人下崖。

但取完蜜並不代表萬事大吉。如何平安脫離老撾的森林，才是真正的考驗。每次進山都心驚膽跳；每次能平安回家，四肢早已癱軟無力。

多年來，向哥的妻子葵（Quy）姐省吃儉用，終於買下一對金耳環。某天下午，聽見她在家號啕大哭，哭爹喊娘、叫天喚地。鄰里聞聲而來，只見她伏在床上捶胸頓足。原來，有兩個陌生人假借買木頭之名登門，對她催眠，偷走了她那對金耳環。那天我也跟著母親提著火把去她家，只能勸她「破財消災」。

一次成功的採蜜之行，沒遇上森林土匪，就可以帶回二十五瓶蜜。

---

簡短書評：
這篇記錄如實展現越南與老撾邊境地區獵蜜人艱苦且危險的生活。他們不是探險家，而是生活所迫的冒險者，在國境、自然與人性的夾縫中討生存。作者冷靜敘述、細節豐富，讓人感受到一種近乎史詩式的邊地日常。這不僅是關於蜂蜜的故事，更是關於貧困、勇氣與命運的見證。

Không xuôi chè, những người đàn ông khỏe mạnh biết làm gì? Họ rủ nhau đi - sang rừng Lào lấy mật ong.

Đi khai thác mật ong. Mỗi chuyến đi kéo dài nửa tháng. Có chuyến đi nửa tháng về không. Có chuyến đi bị bắt. Bị bắt bởi một nhóm cướp rừng, có cả người Việt lẫn người Lào, chuyên bắt người đòi tiền chuộc.

Chuyến đi rừng nào chẳng may gặp phải đội cướp này là bao nhiêu mật mất hết. Một cái đèn cũng không còn.

Một đoàn đi lấy mật sáu người. Ba người bị giữ lại, ba người về nhà mang tiền quay sang chuộc. Những người giữ lại ban ngày phải hầu hạ cơm nước cho chúng, bắt cá, bắt thú cho chúng uống rượu, đêm thì bị trói lại bên gốc cây.

Chị Sâm, vợ anh Hồng, đang nhẩm tỉnh ngày chồng về để bản mật thì người từ rừng về báo tin chống bị Lào bắt. Khóc rống lên một trận như nhà có người chết. Xong thì đi khắp làng xóm vay tiền. Ngày nào tiến chưa đủ thì ngày đó tính mạng chống chưa biết sao.

Anh Hồng bị bắt hai lần. Chục năm đi rừng số tiến kiếm được không đủ mang đi chuộc.

Xóm Trùa có anh Hướng là một trong những người đi rừng nhiều năm nhất. Học hết lớp bảy anh đã đi rừng nhặt các mảnh nhôm sót lại thời chiến tranh, đi chặt trẹo đòi về bán cho các lái buôn mang ra thành phố nhập cho các công ty làm sản phẩm mĩ nghệ. Lớp bảy, lớp tám anh đã trải qua những trận sốt rét rừng. Nay tuổi đã năm mươi, anh vẫn đi rừng.

Ông làm tổ ở hang đá cheo leo là ong dữ và khôn. Mật loài ong này chất lượng nhưng không phải ai cũng biết và không phải ai cũng lấy được.

Để gỡ được tổ ong ra khỏi hang đã hiểm nguy phải

là thợ rừng khỏe mạnh, liều lĩnh. Sao phải lấy ong ở các lèn đá nguy hiểm vậy? Bởi

vì những nơi dễ lấy hơn làm gì còn nữa. Phải sang tận những khu rừng già của Lào.

Anh Hướng kể cho mình nghe hành trình một chuyến đi rừng lấy mật ong: Chuẩn bị thực phẩm: tới đồn biên phòng nộp lệ phí; làm giấy tờ đi rừng lấy ong.

Hai ngày thì sang tới rừng Lào. Sáu tiếng đồng hỗ vượt qua con dốc biên giới.

Ong nằm trong các lèn đá, trong hang trong hốc. Làm thang dây mây thả xuống. Người giữ thang, người bám vào vách đá, bám theo thang dây.

Có ổ ong nằm ở vách đá vực sâu bảy, tám chục mét cũng liều. Xông khói trước để không bị ong đốt. Tiếp theo, một tay cắt bánh mật một tay dùng nổi hứng. Được bao nhiêu cho vào bao tải. Leo lên. Mang về làn vắt, lọc sạch sẽ các tạp chất.

Ngày hôm sau đi tìm ổ ong khác. Lại thay phiên người giữ thang người leo xuống.

Lấy xong mật chưa phải là xong. Làm thế nào để thoát an toàn khỏi rừng Lào? Chuyến đi nào cũng hối hộp, run sợ. Chuyến đi nào về được đến nhà cũng bải hoải chân tay.

Bao nhiêu năm chống đi rừng, chị Quy - vợ anh Hướng - chắt chiu mua được đôi khuyên tai vàng. Một buổi chiều nghe chị khóc oai oái bên nhà. Chị khóc  cha khóc mẹ khóc trời ơi là trời. Bao nhiêu người chạy đến. Chị đang nằm đập đét xuống giường. Hai người lạ mặt đến nhà giả vờ hỏi mua gỗ rồi thôi miên lấy mất đôi hoa tai của chị. Mình hôm đó cũng theo mẹ châm đuốc đến nhà anh chỉ động viên của đi thay người.

Một chuyến đi rừng thành công là lấy được chừng hai lăm chai mật và không bị cướp rừng.