參加文學資優班考試的一段記憶

參加文學資優班考試的一段記憶

《金雲翹傳》是越南國民文學長編敘事詩。是18世紀到19世紀間，詩人阮攸根據中國明末清初青心才人原著小說《金雲翹》用本民族文字喃字寫成的3254行敍事詩。越南通稱《翹傳》（越南語：Truyện Kiều／傳翹）或《斷腸新聲》（Đoạn Trường Tân Thanh／斷腸新聲）。

@@@

暑假，升上八年級時，老師**Định（定老師）**叫我報名參加省立資優中學的文學資優班考試。

這樣就可以名正言順地去**thị xã（市鎮）**玩，而不會被其他人酸言酸語說只是去玩而已。

**Dì Huê（慧姨）從Hương Khê（香溪）**下來市鎮，我跟她一起去。下午陽光熾熱，騎機車回家後，慧姨中暑了。她本來就話少，生病的時候更是沉默。她在院子角落吐了一場後，回房躺下不語。**Dượng Huẩn（渾舅舅）**去輪值了，孩子們都回鄉下玩。

姨家的巷子裡靜悄悄的。我來來回回走動，沒人說話。她的櫃子裡有一本相簿，但櫃子上鎖了。我喜歡看相片，卻不知道怎麼開鎖把相簿拿出來。

我躺在姨身邊久久不能入睡。心裡想著在家裡的Huy（輝）和Hiệu（孝），他們現在應該正為了誰能躺在奶奶身邊而打架吧。奶奶瘦骨嶙峋，跟她一起睡得彎腰曲背的。等到那兩個小鬼睡著前，奶奶總要不斷變換睡姿。轉向這邊一會兒，那邊那個又要她轉回來。每晚奶奶都得辛苦地安排誰睡哪邊，讓媽媽不得不拿藤條出來。五個兄弟姐妹裡只有Huân（渾）最安靜，沒人跟他爭，而其他兩對總是吵架——輝和孝，我和chị Hằng（恆姐）。媽媽常說的話是：「沒看過哪家的孩子像你們這樣，一天到晚吵吵鬧鬧。」如今躺在這沉靜的空間，我真想長出翅膀馬上飛回家，融入那群「不像一般孩子」的兄弟姐妹中，回到那從不安靜的斜坡上那間家。

隔天早上，舅舅載我去考試學校。考題如下：

在〈讀《（阮）瓊》〉（Đọc Kiều）這首詩中，詩人謝蘭元（Chế Lan Viên）寫道：

「憐惜瓊娘如同哀我民族，才貌雙全卻多劫難。」
(Chạnh thương cô Kiều như dời dân tộc / Sắc tài sao mà lắm truân chuyên.)

請根據你對阮攸《瓊傳》（Truyện Kiều, Nguyễn Du）一書的理解，對上述兩句詩進行評論。

@@@

字詞解釋：

• Đọc Kiều：讀《瓊傳》，即閱讀阮攸所著之越南文學經典《瓊傳》（Truyện Kiều）。

• Chế Lan Viên（謝蘭元）：越南現代著名詩人，以思想性強與哲理性深的詩聞名。

• Chạnh thương：觸動憐憫之情、突然感到惻然。

• cô Kiều：瓊姑娘，即《瓊傳》女主角「翠翹」，代表才貌雙全但命運多舛的女性。

• như dời dân tộc：如同整個民族般（遭逢命運波折），此處以瓊比喻越南民族。

• Sắc tài：美貌與才華，常用來形容瓊的兩大特質。

• lắm truân chuyên：歷經太多苦難與坎坷。

  • lắm：許多。

  • truân chuyên：艱難困苦。

@@@

我讀了又讀。這題目到底在問什麼？評論這兩句詩？評論《阮小金》？還是用《阮小金》的內容去評論這兩句詩？

是評論詩句嗎？還是評論小金的命運？還是民族的命運？然後再比較這兩者？最後得出詩句蘊含深刻哲理？

越想越糊塗，不知道正確的作答方式是什麼。

為了保險起見——也為了顯示我是一位邏輯清晰的考生——我把所有可能都寫了。

文章分成四段：

第一段——評論詩句的美與妙。
這兩句詩用了比喻手法，句式對稱，形容詞放在句首強調語氣……
第二段——敘述阮小金的悲慘命運。
第三段——列舉我民族的地理特點與歷史階段。
第四段——指出阮小金的人生與民族命運的對應關係。

這段我還把紙張分欄畫表來比較，顯得清晰又科學。

直欄兩欄，左邊是「民族」，右邊是「阮小金」。

橫列三項：「美貌」「才情」「多舛命運」。

不可能把文章寫進數學格子裡，我只好用簡短的破折號。

小金有「秋水之眸、春山之姿」，越南就有「S字形國土、三面環海」……
小金「天資聰慧」，越南就有「金山銀海、沃土肥田」。
小金「兩次為娼、兩度再婚」，越南「千年受中國奴役、百年為法國殖民」。

就這樣一條條列下去，愈寫靈感愈多，整張紙寫滿兩面。

到了結論段落：小金人生翻頁，民族也翻篇，革命成功後的新女性「手持鐮刀與錘子，下田進工廠，滿身汗水高唱讚美青春與愛情的歌曲」。

下午，舅舅載我到**Hương Khê（三岔路口）**搭車回家。

穿著白襯衫，抱著書包，坐在路邊等了兩小時還沒等到開往香溪的車。身邊沒有半個熟人。看見三四個和我年紀相仿的孩子一起騎著腳踏車往市中心方向走去。比起前一晚，這一刻的我更憂鬱、更孤單。只盼能快點回家，挑水、去Cồn Cừa（古兒沙洲）採蕃薯葉。才兩天離家，來到一個沒有親姐親弟的地方。兩天沒聽到Huy、Hiệu在吃飯時問媽媽今天吃幾碗飯。兩天沒聽見豬叫雞啼。兩天，卻足以讓一個剛離村的少年知道什麼叫做寂寞與思鄉。

傍晚，一輛車終於來了。車上已經擠滿人，司機卻還在找客人。車內混雜的氣味直衝鼻腔。行至**Đồng Lộc（同祿）**路段時，顛簸劇烈，一扇車門竟脫落飛出。我正好坐在車門旁，差點跟著門一起飛出去。開車的是丈夫，收錢的是妻子。丈夫大罵妻子：「手放哪兒去了？車門怎麼會飛出去？」

新學期開始。有天我去**cậu Nghĩa（義舅舅）**家玩，桌上放著一本《Hồng Lĩnh（紅嶺）》雜誌。我翻開其中一頁，竟看到一篇文章在討論當代學生學文學的狀況。作者抱怨現在的學生缺乏文學感受力，不會寫文章。他舉了一個例子：「在一次省立文學資優班考試中，題目是評論詩句：『憐惜阮小金…』，有位考生竟然天真幼稚地這樣作答：……」那篇文章引用的，正是我的作文。我偷了那本雜誌，帶回家後，直接扔到衣櫃上。

三年級時，參加縣內優秀學生比賽，題目是描寫一支鉛筆。

八年級時，參加省立文學資優班考試。

兩次比賽讓我感到窒息與壓抑。我討厭作文比賽。

---

簡單書評：
這篇回憶散文筆法細膩，融合鄉村童年的溫情與青春期的焦慮。小主角從一次升學考試的趣事與受挫，展開對家的思念、對家庭熱鬧生活的珍視，也對越南當代教育制度與文學評量方式進行了輕柔的諷刺。以幽默包裹哀愁，文筆節制又具情感深度，是對越南普通青少年心靈世界的真摯素描。

Hè lớp tám cô Định bảo mình đăng kí thi vào lớp chuyên Văn trường năng khiếu tỉnh.

Vậy là được đi thị xã chơi mà không bị mấy đứa tị nanh là đi chơi.

Dì Huê đi từ Hương Khê xuống thị xã. Mình đi cùng dì. Buổi chiếu nắng gắt, đi xe máy về đến nhà, dì bị cảm. Dì vốn ít nói, khi mệt cảng không nói. Ra ngoài góc sân nôn một trận xong dì vào giường nằm im. Dượng Huẩn đi trực. Các em về quê chơi.

Nhà dì ở trong ngõ vắng. Mình đi ra đi vào chẳng có ai trò chuyện. Trong tủ dì có một album ảnh nhưng tủ khóa mất rồi. Mình thích xem ảnh mà không biết cách làm sao mở cảnh tủ để lấy album ảnh ra.

Nằm bên cạnh dì mãi không ngủ được. Nghĩ ở nhà giờ Huy, Hiệu chúng nó chắc đang đấm nhau vì tranh chỗ nằm gần bà nội. Bà xương gồ ghề, nằm phải còng queo. Trước lúc chờ cho hai thằng quỷ ngủ, bà phải liên tục đổi tư thế. Quay mặt sang thằng này một lúc thằng kia bắt phải quay lại phía nó. Đêm nào bà cũng phải khổ sở phân chia chuyện ngủ thế nào cho công bằng. Đêm nào nhà cũng rộn lên làm cho mẹ phải cẩm roi ra. Nhà năm chị em thì chỉ Huân bẻ nhất không có ai kèn cựa, còn hai cặp luôn gây sự - là Huy và Hiệu, mình và chị Hằng. Câu mẹ nói thường xuyên là không có con ai như con nhà này, chị em suốt ngày cắm chắc. Bây giờ, nằm lặng im trong không gian này, mình muốn có cánh bay ngay về nhà để nhập vào lũ trẻ “không giống con nhà nào" trong ngôi nhà ít khi vắng tiếng ồn ào trên dốc.

Sáng hôm sau, dượng Huấn chở mình đến trường thi. Đề bài:

Trong bài “Đọc Kiểu", nhà thơ Chế Lan Viên viết: Chạnh thương cô Kiều như dời dân tộc Sắc tài sao mà lắm truân chuyên.

Dựa vào những hiểu biết của em về “Truyện Kiều" của Nguyễn Du, hãy bình luận hai câu thơ trên.

Mình đọc đi đọc lại. Đề bài yêu cầu gì? Bình luận hai câu thơ trên? Bình luận Truyện Kiều? Sử dụng nội dung Truyện Kiểu để bình luận hai câu thơ trên?

Bình luận hai câu thơ trên? Bình luận cuộc đời nàng Kiểu? Bình luận đời dân tộc? Sau đó so sánh hai đời với nhau? Rồi kết luận hai câu thơ trên triết lí sâu sắc?

Càng nghĩ càng mông lung. Không biết đáp án đúng là phải viết như thế nào.

Để chắc ăn - và tỏ ra thí sinh này có tư duy chặt chẽ - mình viết hết.

Bài viết chia thành bốn đoạn.

Đoạn một - bình cái hay cái đẹp của hai câu thơ trên.

Hai câu thơ trên dùng phép so sánh. Kết cấu câu thơ đối xứng. Tính từ đặt ở đầu câu để nhấn mạnh... Đoạn hai - kể lể cuộc đời nàng Kiều.

Đoạn ba - liệt kê những đặc điểm về vị trí địa lí và các giai đoạn lịch sử dân tộc.

Đoạn bốn - chỉ ra những điểm tương quan giữa đời Kiểu và đời dân tộc.

Đoạn này, để rõ ý và khoa học, mình kẻ trang giấy thành cái bảng so sánh.

Hai cột dọc. Bên phải là Nàng Kiều, cột bên trái là Dân Tộc.

Ba ô ngang. Sắc - Tài - Truân chuyên.

Không thể làm văn trong các ô toán học được, mình buộc dùng các gạch ngang gãy gọn.

Kiểu có làn thu thủy nét xuân sơn thì Việt Nam có đất nước cong hình chữ S, ba mặt giáp biển...

Kiểu thông minh vốn sẵn tính trời thì Việt Nam có rừng vàng biển bạc đất phì nhiêu.

Kiểu thanh lâu hai lượt thanh y hai lần thì Việt Nam một ngàn năm nô lệ giặc Tàu một trăm năm đô hộ giặc Tây.

Cứ thế mà gạch. Càng gạch ý càng hiện lên nhiều. Kín hai mặt giấy.

Sang phần kết luận: Đời Kiều sang trang, đời dân tộc cũng sang trang khi cách mạng thành công. Những cô Kiều ngày nay tay cầm liềm tay cầm búa ra đồng vào nhà máy, áo đẫm mồ hôi hát những bản tình ca ngợi ca tuổi trẻ tình yêu.

Chiều hôm sau dượng Huấn chở mình ra ngã ba Hương Khê đón xe về.

Mặc áo trắng, tay ôm cặp, ngồi ven đường chờ hơn hai tiếng vẫn chưa có xe về Hương Khê. Không có ai quen ở nơi này. Thấy ba, bốn đứa độ tuổi mình đạp xe ríu rít bên nhau về hướng trung tâm thị xã. Cảm giác còn buồn nản, bơ vơ hơn cả tối hôm qua. Mong về nhà thật nhanh mà gánh nước, sang Cồn Cừa hái lá khoai. Hai ngày xa nhà. Hai ngày đến một nơi không có chị có em ruột thịt. Hai ngày không được nghe tiếng Huy, Hiệu bữa cơm hỏi mẹ nay được ăn mấy bát. Hai ngày không nghe tiếng lợn kêu gà gáy. Hai ngày đã biết được cảm giác đứa thiếu niên khi rời khỏi làng một mình tâm trạng nó buồn chán nhớ nhà ra sao.

Cuối buổi chiều, có một chiếc xe trờ tới. Người trên xe nêm kín rồi nhưng tài xế vẫn chạy loanh quanh tìm thêm khách. Đủ các thứ mùi xộc lên mũi. Xe chạy tới Đồng Lộc, xóc mạnh, cánh cửa bị tung, rơi ra ngoài. Mình bị ngồi ép vào chỗ gần cửa, suýt lao ra ngoài cùng cánh xe. Chồng lái xe, vợ thu tiền. Chồng chửi vợ tay để đâu mà không giữ để cửa văng ra.

Năm học mới. Một hôm vào nhà cậu Nghĩa chơi thấy cuốn tạp chí Hồng Lĩnh để trên bàn. Một trang trong cuốn tạp chí có bài viết nói về tình trạng học văn của học sinh hiện nay. Tác giả phàn nàn rằng học sinh giờ cảm thụ văn chương kém, không biết làm văn. Dẫn chứng đưa ra là ngay trong một kì thi tuyển vào lớp chuyên Văn tỉnh, với đề ra là bình luận câu thơ: "Chạnh thương cô Kiều...” có thí sinh đã trình bày một cách ngây ngô như thế này: (...) Đó chính là bài thi của mình. Mình lấy trộm cuốn tạp chí mang về nhà ném lên nóc tủ.

Lớp ba thi học sinh giỏi huyện tả cây bút chì.

Lớp tám thi văn vào năng khiếu tỉnh.

Hai lần thi làm mình cảm thấy ngột ngạt, ức chế. Mình ghét những cuộc thi văn.