記憶中的照片

記憶中的照片

在記憶深處，一張深刻的照片依然留存。**輝（Huy）通過了升讀榮市師範大學附屬中學數學資訊專班（trường cấp ba khối chuyên Toán Tin trường Đại học Sư phạm Vinh）**的入學考試。他向母親請求，想騎車到鎮上去影印文件，為即將到榮市（Vinh）上學做準備。母親一半答應一半猶豫。去鎮上的理由是正當的，但那條路太遠，讓她憂心忡忡。那是母親對兒子單獨上路的模糊擔憂。

最後，母親還是答應了讓輝去。

輝牽著那輛白色的**日本迷你腳踏車（xe đạp mini Nhật）走出巷子。那輛車是父親拜託人從古羅港（Cửa Lò）**的二手店為母親買的。在村裡，那可是時尚的腳踏車，幾乎沒人有。坐上那輛車，輕鬆愜意，不像全家以前共用的舊車那樣吃力。那輛腳踏車曾經是大家搶著要騎的寶物，總要爭來搶去。但這次，看著輝堂堂正正牽車出門，我沒有嫉妒，反而滿心高興——高興自己有個學業優秀的弟弟，考上了國家級的重點中學。

輝剛出巷口，我便扛著鋤頭去除茶樹間的雜草。野草長得茂密，要挖深點才能根除，也能翻鬆土壤。這是農閒時的活，不用下田才做的事。我剛動手幾下，母親就出來了。她說：「妳騎車跟著去看看吧，不知道為什麼就是放心不下，兩姊弟一起走我才安心。」

於是我也有機會上鎮了。

我拚命踩著咯吱作響的破腳踏車追上輝。聽母親叮囑，我在後頭保持距離觀察，但又不讓輝發現有人跟著。他穿著舅舅從城市帶回來的天藍色T恤（áo phông xanh dương bác Tùng tặng），深紫色褲子是母親縫的，戴著一頂黑色鴨舌帽。他騎得悠閒，一輛卡車呼嘯而過時他減速靠邊，之後又來一輛長途巴士。過了香平坡（dốc Hương Bình），我慢了一拍，只得更賣力追上。

那時通往鎮上的路才剛鋪上紅土，午後天陰涼爽。兩邊是連綿的松林，稀疏幾戶草屋瓦房。過了忠蓬坡（dốc Truông Bồng），又是香龍坡（dốc Hương Long）。快到鎮上時，輝慢慢踩著腳踏車，我也平穩地跟在後頭。進了鎮子，來往行人多了起來，我得加快速度不讓他走遠。

輝在**平姊的影印店（cửa hàng photocopy của chị dâu cô Bình）**停下。**平老師（cô Bình）**以前在福同教書，是我們家的朋友。我曾晚上去學校陪她過夜。她後來嫁人，搬到鎮上教書，幾次載我回家，因此我認識她全家，他們也把我當親戚看待。

平姊沒有收影印費，她問起輝的近況。我站在門口，被招牌擋著，但還能看到裡面。輝把資料裝進袋子，牽車出來時看見我。

「妳怎麼來了？」

「媽媽擔心，叫我跟著。」

「就影印幾張資料而已，有什麼好擔心的。」

我們一起去了蓮姨家（nhà o Liên）。祖母剛好在那裡，坐在藥鋪前。有時**舅舅松（dượng Tùng）會接她去鎮上。每次舅舅來接人，我們都想辦法拖住她，但總是沒用。她剛出門，我們就捨不得地含著淚，輝和孝（Hiệu）**坐在門檻邊默不作聲。舅舅通常傍晚來接人，於是整夜和第二天我們都籠罩在對祖母的思念中。

蓮姨家很安靜，哥哥姐姐不在，舅舅在後院忙活，祖母和姨在賣藥。見到我們，祖母高興得不得了。我們牽車進門，陪她坐了一會，回答幾句問話。之後我們到隔壁的縣市場走走——只是逛逛，沒錢買東西。市場也沒什麼可看的，轉了一圈又回蓮姨家。

我提議去**和攝影館（nhà ông Hòa）**照張相，作為姊弟分別前的紀念。輝立刻答應。攝影館就在火車站旁。念初三時我曾和同學來這拍過「貧困學生自強檔案照」，校長叫我們寫申請交照片，檔案完成後卻遲遲沒有消息。不過我們因此有了一張合照，也知道了這家攝影館。

走到一半，我突然想到要不要叫祖母一起拍。輝也說好。於是我們掉頭回去。祖母一聽要拍照，立刻進房換衣服。試了一件又一件，每件她都喜歡，最後乾脆穿了三件，還梳頭、照鏡子。總算打點妥當，我們三人歡歡喜喜出發。我那時心裡感到一種奇妙的感動。幸好我想出了這個主意。

到攝影館時，**和叔（ông Hòa）**剛好不在。我們只好回家。

三人照的那張照片，沒能留下。

天色已黑，我們牽車回蓮姨家，和祖母道別回家。

十二公里的回程，怎麼騎都覺得還沒到坡口。輝說，如果當時不回去叫祖母，這禮拜我們就能有照片了。

我的心無比沉重。照相失敗讓我覺得對不起輝。是我提出要照相，又讓輝高興，結果卻失望收場。是我太貪心，既想和輝合照，又想拉上祖母一起。

---

簡單書評：

這篇回憶文字溫柔細膩，呈現了越南鄉村青春中的兄妹情、家族關係與世代交織的深情。作者透過一次小鎮之行與未能拍成的合照，巧妙捕捉了青春的榮光與遺憾、記憶中的親情與鄉愁。它不只是一段回憶，更是一幅濃郁人情的田野畫。

In dâm trong kí ức là một bức ảnh khác. Huy có kết quả thi đỗ vào trường cấp ba khối

chuyên Toán Tin trường Đại học Sư phạm Vinh. Huy xin mẹ đi thị trấn photo giấy tờ để sắp tới ra Vinh học. Mẹ nửa muốn cho đi nửa không muốn. Lído lên thị trấn là chính đáng nhưng đường lên đó quả dài mẹ thấy lo. Nỗi lo mơ hồ của người mẹ khi để con một mình đạp xe đường xa.

Ngăn ngừ rồi mẹ cũng đồng ý cho Huy đi.

Huy dắt chiếc xe đạp mini Nhật màu trắng ra khỏi ngô. Chiếc xe cha nhờ người mua cho mẹ từ cửa hàng đồ cũ ở Cửa Lò. Chiếc xe đạp thời trang bấy giờ trong làng chưa mấy ai có. Ngồi trên xe dap khoan thai chứ không phải gở lưng đạp khổ sở như chiếc xe đạp cũ cả nhà vẫn dùng từ trước tới nay. Một chiếc xe mà nhiều đứa cùng lúc muốn được đi, luôn phải giành nhau, đầu lí với nhau. Nhưng lần này, nhìn Huy đàng hoàng lấy xe đi, mình không ghen tị, ngược lại, trong lòng trào dâng cảm xúc hạnh phúc. Hạnh phúc vì có đứa em học giỏi, thì đỗ vào trường chuyên cấp Bộ.

Huy dắt xe ra khỏi ngỡ thì mình vác cuốc ra vươn cuốc có chè. Cỏ loạn mọc rậm rì giữa các hàng chè, phải cuốc sâu chết cỏ và tơi xốp đất. Công việc làm khi rảnh rỗi không phải ra đồng. Mình cuốc được vài nhát thì mẹ đi ra. Con dap xe theo sau xem thế nào, không hiểu sao mẹ cứ lo lo, hai chị em đi cùng cho mẹ yên tâm.

Vậy là mình cũng được đi thị trấn.

Mình hộc tốc đạp xe đuổi cho kịp Huy. Chiếc xe cộc cạch đạp bở hơi tai. Nghe lời mẹ dặn, mình cố giữ một khoảng cách vừa đủ quan sát mà vẫn không để Huy phát hiện ra có người đi theo quan sát. Huy mặc áo phông xanh dương bác Tùng lần trước về tăng làm quà, quần xi tím than mẹ may, đội chiếc mũ lưỡi trai màu đen. Huy đạp xe thong thả. Một chiếc xe tải sắp vụt qua. Huy đi châm lại, rồi nép bên lề đường. Rồi một chiếc xe ca. Qua con dốc dài ở Hương Bình mình bị chậm mất một nhịp, lại phải đạp mạnh hơn cho gần Huy.

Đường lên thị trấn bấy giờ mới được đắp một lớp đất đỏ. Buổi chiếu trời râm mát. Đồi thông nối tiếp đối thông. Hai bên đường lác đác những ngôi nhà mái tranh, mái ngói. Qua dốc Truông Bồng, rồi dốc Hương Long. Gần tới thị trấn, Huy nhấn nha đạp xe phía trước, mình cũng nhịp nhàng quay những vòng xe theo sau. Đã vào gần thị trấn. Người qua lại nhiều, mình cố đạp thật nhanh để theo kịp chiếc xe đạp phía trước,

Huy dừng lại trước của hàng photocopy của chỉ dâu cô Bình. Cô Bình trước đây dạy ở Phúc Đồng, cô thân với gia đình mình. Buổi tối mình đến trường ngủ với cô. Cô lấy chồng, chuyển về thị trấn dạy. Cô Bình vài lần chở mình về nhà nên mình quen cả gia đình cô. Mình quen người nhà cô, vì thế cả gia đình cô coi chỉ em mình như người thân quen.

Chị dâu cô Bình không lấy tiến photo. Chị hỏi chuyên Huy. Mình đứng ngoài, khuất sau bảng hiệu photo, nhưng vẫn nhìn được vào trong quản. Huy cất giấy tờ vào bao, dắt xe đạp ra thì nhìn thấy mình.

Răng lại đi?

Mẹ lo, mẹ bảo đi theo.

Đi photo giấy tờ có chỉ mà lo.

Hai chị em vào nhà o Liên. Bà nội đang ở nhà c. Bà đang ngồi ở quầy thuốc. Thỉnh thoảng dượng Tùng lại về nhà chở bà lên chơi. Mỗi lần dượng về với ý định chở bà lên thị trấn là bọn mình tìm cách giữ không cho bà đi, nhưng không được. Bà chưa ra khỏi nhà, đứa nào cũng đã nhỏ bà. Bà vừa ra ngoài dốc là trong nhà mình đã lưng tròng nước mắt. Huy, Hiệu thì ngồi bắn thần ở bực cửa không nói gì. Dượng Tùng thường đến đón bà vào buổi chiều nên không khí trĩu nặng vì nhớ bà kéo dài suốt đêm đỏ và đến ngày hôm sau.

Nhà ở Liên vắng lặng, các anh chị không ở nhà, dượng Tùng lúi húi làm gì sau nhà, bà và ở đứng quẩy bán thuốc. Thấy hai đứa cháu vào bà mừng rỡ. Hai đừa dắt xe vào nhà, ngồi bên bà. Bà hỏi câu gì thì trả lời. Ngồi với bà một lúc hai đứa ra chợ huyện xem. Nhà ở Liên sát bên chợ. Xem thôi, chẳng có tiến để mua gì. Chợ chiếu chẳng có gì nhiều để xem. Lượn lờ một lượt thì quay về nhà o.

Mình rủ Huy lên nhà ông Hòa chụp ảnh. Chị em sắp xa nhau rồi, muốn có ảnh làm kỉ niệm. Huy ửngay. Nhà ông Hòa gắn trên ga tàu. Mình biết nơi đây chụp ảnh bởi năm lớp chín đi với nhóm bạn lên đó chụp ảnh chân dung làm hồ sơ con nhà nghèo vượt khó. Thấy hiệu trưởng bảo các em làm đơn, dân ảnh. Hồ sơ xong xuôi rồi chờ mãi chẳng thấy gì. Nhân cơ hội đi chụp ảnh chân dung, nhóm bạn mình có với nhau một bức ảnh chung và cũng biết được một địa chỉ chụp ảnh đẹp ở thị trấn.

Đi được nửa đoạn đường từ nhà ở Liên tới nhà ông Hòa mình lại nảy ra ý về rủ cả bà nữa chụp cùng. Huy cũng ử. Hai chị em quay lại. Bà nghe nói đi chụp ảnh thì vào phòng tìm áo đẹp mặc. Thử áo này xong thủ áo khác. Áo nào bà cũng ứng. Bà mặc áo này rồi mặc thêm áo nữa. Bà mặc cả ba chiếc áo. Rồi bà vẫn tóc. Rồi bà soi gương. Mãi thì bà cũng xong. Ba bà cháu ríu rít đi. Cảm giác mình lúc này thấy xúc động lạ lùng. May mà mình nghĩ ra được ý tưởng này.

Đến nơi chụp ảnh thì ông Hòa vira ra khỏi nhà. Quay về thôi.

Không có bức ảnh cho ba bà cháu.

Trời đã nhá nhem tối, hai chỉ em vào nhà ở lấy xe, chào bà bọn cháu về.

Mười hai cây số đạp xe sao mãi chưa về đến dốc. Huy nói, khi đó không quay về gọi bà thì tuần sau ta có ảnh rồi.

Lòng mình buồn rười rượi. Việc chụp ảnh không thành khiến mình thấy có lỗi với Huy. Mình đã gọi ra ý tưởng chụp ảnh rồi để cho Huy hào hứng rối không được. Tại mình tham, vừa muốn chụp ảnh cùng Huy, lại muốn có cả bà nữa.