父親的淚雨

共產黨領導人格奧爾基·馬林科夫、胡志明和毛澤東在土地改革期間的一次批鬥會上的照片（左）。右邊是土改Cải cách ruộng đất時期常見的圖像。

父親的淚雨
（Võ Thị Thấy）

那天下午，公公坐在門檻邊劈竹，慢悠悠地說：「這一回隊伍回來，我們這村應該不會有人被鬥吧？我們村有田地的家，也就那幾分而已。」

公公瘦骨嶙峋，皮膚蠟黃，一遇變天鼻水就直流。他外衣口袋裡總塞著一條擦鼻水的手帕。說這話時，他伸手入袋，掏出手帕擦鼻子。

話音未落，村尾一個人從巷子外跑進來：「快點，快點，有什麼值錢的快藏起來，隊伍要上來了！」

公公立刻放下手中刀與竹片。我望向他，又望進屋裡、望進廚房、望向巷子口。

現在要藏什麼？什麼算是值錢？我才嫁來這家一個月，根本不知道家裡有什麼財物。

「快點啊，快點！」

公公跑到草堆邊搬來梯子，爬上架子，取下一疊瓷碗，大約十個。我是第一次見到那些碗。

他緊緊摟著碗堆跑到一棵波羅蜜樹下，我去找鋤頭，一起挖坑埋碗。

可他們已經來了。

來不及了。

公公被帶走。

丈夫從田裡奔回。他們正在燒他的課本、筆記，連祭文、手札也一起燒。反動資料要全部銷毀。他哀求留下一本八年級的學籍簿。

「反動分子板！（Bản）」「他砍斷樹枝，破壞偽裝，替敵人帶路。」

只因為有天，一位婦女經過巷口，看見公公架梯修剪樹枝。那是公公每年雨季前都會做的事。

那晚，他被迫跪在一塊鋪著尖石的石板上。雙膝壓在石尖，整夜低頭跪著，讓鄉親們輪番上前「指罪」。

拂曉，他才得以回家。雙膝腫得發亮，滲著血。我搗了薑，包入布中，用火烘熱為他熱敷。

隔天深夜他又被帶走。傍晚時，我縫了一塊布補在他褲頭膝蓋處，希望他跪時能少些疼痛。

「誰幫你縫的？」

「報告，是我自己縫的。」

那層襯布被撕了下來。

那晚，他跪得更久。石頭更尖，壓在膝蓋上更刺人。

———

【專有名詞註解】

• 隊伍（đội）：指階級鬥爭時期的工作隊，執行清查、鬥爭與群眾動員任務。

• 波羅蜜樹（mít）：熱帶果樹，常見於越南鄉村。

• 板（Bản）：丈夫名字的音譯，被當作「反動分子」批鬥。

（後續段落翻譯請求可繼續）
———

簡評：
這篇短篇小說透過兒媳視角，細膩描繪越南土地改革運動中，家庭如何在政治壓力下支離破碎，父子如何在沉默與屈辱中支撐彼此。語言冷靜克制，情感卻如暗流洶湧，尤其描寫父親悲劇與丈夫崩潰的轉折處，痛徹人心。作品不僅是對一段歷史的追憶，更是對記憶、尊嚴與愛的默默守護。

😀😀😀

父親的淚雨（二）
（Võ Thị Thấy）

工作隊下令我必須離開夫家，切斷與「反動地主家庭」的一切關係。若不立即離開，就會被帶上台「鬥爭」。

父母因我受到牽連。他們跪在隊員腳下，哀求說：「我們不知道這家是地主，才把女兒嫁過來的。現在知道了，求求你們，讓我們立刻把女兒接回。」

我跟著父母回家。夫家的房子被分給兩戶人住。丈夫、弟弟與公公被趕到廚房後方暫住。新來的住戶則被指派監視這「地主家」三人的一舉一動。

若丈夫想來見我，只能趁夜。夜裡，他悄悄繞路來，我在房門口迎接，拉他進房，關燈，遞給他一碗飯。他在黑暗中匆匆吃著，母親則在門外放哨。

我有一個做「民兵（dân quân）」的閨蜜，但根本無法求助。她藉著朋友之名來我家，反而監控得更緊。我想送些食物回夫家也做不到。甚至丈夫的姊姊也被攔下，不准她探望父親與弟弟們。

那些日子，大家怎麼活過來的，我根本不知道。

冬天來了。又冷又濕。公公鼻涕長流，卻只穿著單薄衣衫，在寒風中搖搖晃晃。他進山砍竹，從早砍到晚才扛著竹子走出林口。那些長長的竹子極難搬運。公公一路挑著竹子走到「和海村（Hòa Hải）」。從那裡到家還有好幾公里。他腳步虛軟，被飢餓與寒冷壓垮，實在走不動了。他放下竹擔，走進路邊一戶人家，想靠近火堆取暖。主人讓他坐在灶邊。公公顫聲說：「給我一碗飯吧……」

那家人已吃完飯，卻仍為他煮了一鍋飯。可惜，這正是「民兵」正在開會的人家。一名民兵進廚房時撞見了他。

「怎麼讓地主進來！」

主人雖善良，卻更怕被牽連。灶上的飯鍋才剛煮沸，他們只好遞給公公一把火炬，趕他離開。

———

【專有名詞註解】

• 民兵（dân quân）：越南鄉村基層的武裝群眾組織，擔任糾察、監控與鬥爭任務。

• 和海村（Hòa Hải）：越南中部實際存在的村落名，小說中用以代表一處鄉村距離與行走困難。

（請告知是否繼續下一段翻譯）
———

簡評（二）：
本段進一步揭示群體恐懼如何吞噬基本人倫，即便是親人、朋友、陌生人，也無法超越「階級敵人」的身份枷鎖。對「父親」的描寫轉為近乎宗教式的受難象徵，顯現出小說深沉的倫理批判。字裡行間，讀者能感受到一個封閉社會如何在政治高壓下分崩離析。

😀😀😀

父親的淚雨（三）
（Võ Thị Thấy）

隔天清晨，人們在「二岔橋（Ngả Hai）」邊的田埂上發現一具屍體。
覆在屍身上的，是一條短褲與單薄上衣。手邊落著一根尚未燒盡的火炬。

那是我公公的身體，被包裹在焦灰與枯葉中。丈夫與小叔扛著父親，將他埋在他倒下的田野旁。

「阿爸！阿爸啊……」
丈夫在夜裡放聲痛哭，淒厲得讓整個小村的心都破了。
我知道父親死得多麼悲慘，卻連見他最後一面都無法。

在夫家屋裡，丈夫的姐姐也在哭。她用右手遮住臉，不讓人看見她哭泣的模樣。因為，哭一個「地主」就是哭「敵人」。
她的丈夫是老師，若被發現他老婆為「敵人」落淚，他可能會被革職。

「阿爸啊……阿爸……」
丈夫夜夜哭著呼喚父親。

半年後，地主之女獲准自由來去。
我回到丈夫身邊。他整個人像被掏空了一樣。我們努力重拾生活。

靠著那本好不容易保下的學籍證明，丈夫去讀了師範學校。
後來，他成了一名好老師，對學生用心，深受家長敬重。他甚至當上了校長，直到退休。

———

【專有名詞註解】

• 二岔橋（Ngả Hai）：象徵鄉村道路與人生命運分歧處，小說中此地成為公公悲劇命運的終點。

• 地主（địa chủ）：越南土地改革期間被標籤為「階級敵人」的富農或地產擁有者，常遭鬥爭與迫害。

———

簡評（三）：
這一段的情感張力達到高潮，死亡與哭泣鋪陳出一場階級政治下的人倫毀滅。丈夫的崩潰與姐姐的壓抑，共同描畫了越南土改下整個社會的情感扭曲。小說以極其克制卻深刻的筆調，呈現出歷史暴力如何滲入每一個家庭與靈魂深處。

😀😀😀

父親的淚雨（四）
（Võ Thị Thấy）

丈夫突然病倒。人們說他得了「胡言亂語症」。
半夜他會坐起來自言自語。孩子們聽不懂他在說什麼，只有我明白。
只有我知道，那些話不是胡說。他不是在說夢話。

他喝酒。喝醉了就哭。
他坐在門檻邊，身邊放著一瓶白酒，淚流滿面。
「阿爸啊……阿爸啊……」
那哭聲在深夜裡撕裂我的心，我彷彿又看見那年我們的父親回來了。

他把孩子們叫到身邊，告訴他們我們村裡誰惡誰善。
那些故事斷斷續續，孩子們聽不懂。

我們從沒談起那段往事。孩子們怎麼會明白？

他拿米去送給村裡一位貧苦的老太太。他告訴孩子們：「她人很好，過去很照顧我們一家。」

父親病得越來越重，孩子們都很擔心。

人們私下議論：「老阮（Ông Duyên）瘋了。」

但我知道，那不是瘋。他只是壓抑了太久太久，把那些話、那些痛苦，藏進了歲月深處，如今全湧了出來。

他經常獨自流浪，走進田野，走進風雨中，像是在尋找他的父親。
「阿爸啊……阿爸啊……」
在無邊的荒野裡，他一遍遍呼喚。

某天清晨，就像那年父親過世的早晨一樣，人們在一棵番石榴樹下發現他。
那一夜風大雨大。他穿著短褲和薄衣，就這樣死了。死在這人世間的大雨中。

———

【專有名詞註解】

• 老阮（Ông Duyên）：故事中的丈夫，從父親的被迫害到自身的精神崩潰，象徵一代越南人在階級鬥爭下的心靈創傷與沉默復仇。

• 番石榴樹（cây khế）：在越南文學與傳說中象徵鄉愁與童年記憶，成為這段生命終結的見證者。

———

簡評（四）：
小說最後一段收於靜謐卻震撼的死亡畫面：丈夫穿著單薄衣物死於風雨中，如同當年他的父親。那是一種輪迴，更是一場從未癒合的歷史創傷的再現。作者沒有控訴，沒有喊口號，只以極度克制的筆觸、撕裂人心的細節，訴說了政治鬥爭如何一點一滴，奪走了一個家庭的正常生命流轉。整篇小說如淚如雨，沉靜而悲涼，讀來令人不忍釋卷。

😀😀😀😀

      Võ Thị Thấy

Buổi chiều, cha chổng tôi ngôi chẻ tre bên thềm nhà, thong thả nói, đợt này đội về xóm ta chắc không ai bị. Xóm ta nhà có ruộng cũng chỉ mấy sào.

Cha chổng tôi gầy gò, nước da mai mái, trở trời là mũi chảy ròng ròng. Trong túi áo cha có chiếc khăn lau nước mũi. Lúc này tôi thấy cha thò tay vào túi lấy khăn ra lau.

Cha vừa nói dứt câu, một người ở xóm dưới chạy ngoài ngõ vào. Nhanh lên, nhanh lên, có được gì cất nhanh, đội sắp lên.

Cha buông con dao, buông đoạn tre đang vót. Tôi nhìn cha, nhìn vào trong nhà, trong bếp, nhìn ra ngõ.

Cất gì bầy giờ? Thứ gì là quý giá? Tôi mới về nhà chồng được một tháng, chưa biết trong nhà mình có của nả gì.

Nhanh lên. Nhanh lên kia.

Cha chạy ra chuồng rơm lấy thang vào nhà leo lên chạn. Cha lấy xuống một chồng bát, có chừng mười cái. Lần đầu tiền tôi thấy những chiếc bát này.

Cha áp chồng bát vào ngực chạy ra gốc mít. Tôi đi tìm cuốc. Đào hố chôn bát.

Họ đã đến.

Không kịp nữa rổi.

Cha bị đưa đi.

Chồng tôi làm ngoài đồng chạy về. Người ta đang đốt những cuốn sách cuốn vở của anh. Có cả những tờ sớ, sổ tay. Tài liệu phản động phải đốt hết. Chổng tôi van xin cho giữ lại cuốn học bạ lớp tám.

Thẳng Bản phản động. Thằng Bản chặt cây phá vòng ngụy trang chỉ điểm cho giặc.

Bởi vì, có một lần bà ta đi ngang qua ngõ thấy cha tôi bắc thang trèo cầy tỉa bớt cành lá. Việc cha vẫn làm trước mùa mưa tới.

Một khối đá với mặt trên là những cục đá sắc nhọn. Cha phải ép đầu gối lên đá. Qụỳ suốt đêm, đầu cúi xuống, cho bà con lên chỉ tội.

Gẳn sáng cha được về nhà. Hai đầu gối sưng phù, rỉ máu. Tôi giã gừng, bọc vào vải, hơ nóng lền chườm cho cha.

Đêm hôm sau cha lại bị bắt đi. Buổi chiều tôi gấp một miếng giẻ may vào phần đẩu gối chiếc quẩn cho cha quỳ đỡ đau buốt.

Đứa nào may thêm vải này cho mày?

Dạ thưa, con tự may.

Lớp giẻ độn mặt sau chiếc quần bị tháo ra.

Đêm đó cha bị quỳ lâu hơn, đá nhọn dồn lên đầu gối sắc hơn đêm qua.

Đội ra lệnh tôi phải rời khỏi nhà chồng, cắt đứt mối quan hệ với gia đình địa chủ phản động. Không đi ngay hôm nay tôi sẽ bị đem ra đấu tố.

Thầy mẹ vì tôi cũng bị liên lụy. Thầy mẹ tôi quỳ xuống chân đội dạ thưa. Dạ thưa chúng con không biết nhà này là địa chủ nên mới gả con gái. Dạ thưa nay biết là địa chủ rồi xin đưa con gái vể nhà ngay.

Tôi về nhà với thầy mẹ. Ngôi nhà chồng tôi có hai gia đình đến ở. Chổng tôi, em trai và cha ở sau bếp. Những người mới đến ở có nhiệm vụ theo dõi sinh hoạt đi lại của ba cha con tên địa chủ.

Chồng muốn sang nhà gặp tôi phải đi vào ban đêm. Tôi đón anh ở cửa buồng, kéo anh vào buồng, tắt đèn, đưa cho anh bát cơm. Anh ăn vội bát cơm trong bóng tối. Mẹ tôi đứng ngoài canh.

Tôi có một cô bạn thân làm dân quần nhưng không nhờ cậy được. Lấy cớ là bạn, cô đến nhà tôi giám sát chặt hơn. Tôi muốn mang đồ ăn lên nhà mà không được. Chị gái chổng tôi cũng bị chặn đường lên với cha và các em.

Những ngày đó mọi người sống như thê' nào. Tôi không biết.

Mùa đông. Rét và mưa. Cha tôi mũi chảy ròng ròng, một manh áo mỏng đi giữa gió đổng phần phật. Cha đi vào rừng chặt nứa. Từ sáng đến chiều mới vác được nứa ra tới cửa rừng. Những cây nứa dài thượt mang ra được khỏi rừng vô cùng khó khăn. Cha gánh nứa ra tới làng Hòa Hải. Từ làng Hòa Hải về nhà còn dăm cầy số. Bước chân cha bủn rủn. Cơn đói và cơn rét. Cha không bước nổi. Cha thả gánh nứa vào một nhà bên đường xin hơ lửa. Chủ nhà cho ngồi bếp. Giọng cha run cầm cập, cho tôi xin một bát cơm. Nhà người ta ăn cơm rồi nhưng vẫn nấu một niêu cơm cho riêng cha. Thảm thương cho cha tôi, vào đúng ngôi nhà dân quần đang họp. Một dần quân đi vào bếp phát hiện ra cha tôi.

Thằng địa chủ sao cho vào đây?

Người chủ nhà tốt bụng nhưng nỗi sự hãi lớn hơn. Niêu cơm trên bếp vừa sôi. Họ chầm cho cha một bó đuốc. Bảo cha đi ra khỏi đây ngay.

Sáng hôm sau người ra đồng thấy một xác chết bên cầu Ngả Hai. Phủ trên thần xác là quần đùi áo mỏng. Bàn tay buông ra bó đuốc cháy dở.

Thân thể cha cuộn trong lá tro. Chổng tôi và em trai khiêng cha chôn bên đường, trên cánh đổng cha ngã xuống.

Cha ơi cha ơi. Tiếng khóc của chồng tôi rống lên trong đêm buốt tim gan người xóm nhỏ. Tôi biết cha chết thảm mà không đến được.

Ở nhà bên, chị gái chồng tôi khóc cha tay phải che mặt không cho ai nhìn thấy. Khóc địa chủ là khóc địch. Chồng chị là thầy giáo, nếu biết vợ anh khóc thương địch anh có thể bị đuổi dạy.

Cha ơi cha ơi.

Cha ơi là cha ơi.

Đêm nào chổng tôi cũng khóc cha.

Nửa năm sau con địa chủ tự do đi lại.

Tôi trở vể với chổng. Chồng tôi người như không còn sức sống. Chúng tôi cùng nhau lập lại cuộc sống.

Nhờ cuốn học bạ giữ được, chồng tồi đi học trường sư phạm. Trở thành thầy giáo giỏi, tận tuy với học sinh, phụ huynh thương mến. Và làm ông hiệu trưởng cho tới ngày nghỉ hưu.

Ông đột nhiên đổ bệnh. Người ta gọi là bệnh nói nhảm. Nửa đềm ông ngồi dậy và nói một mình. Các con không hiểu ông nói gì. Chi mình tôi hiểu những điểu ông nói ra. Chỉ mình tôi hiểu là ông không nói nhảm.

Ông uống rượu. Rói ông khóc. Ông ngồi bên thềm, bên chai rượu trắng, khóc tu tu. Cha ơi cha ơi. Cha ơi là cha ơi. Tiếng khóc cứa vào tim tôi một đêm khuya. Tôi nhìn thấy cha của chúng tôi năm xưa hiện vể.

Chổng tôi kều các con lại, nói cho các con biết làng mình người nào ác người nào hiền. Những câu chuyện đứt gãy khó hiểu.

Chưa khi nào chúng tôi nhắc chuyện năm xưa. Các con tôi làm sao hiểu được.

Ông xúc gạo mang đi cho một bà nghèo khổ trong làng. Ông nói với các con, bà tốt bụng lắm, thương gia đình mình nhiều lắm.

Cha bệnh nặng quá rồi. Các con lo lắng.

Ông Duyên bị điên rồi. Người ta nói với nhau.

Chổng tồi điên hay dòng tầm sự bị nén lại qua năm tháng dằng dặc mà thành ra như thế.

Ông đi lang thang. Ông đi ra cánh đồng. Ông đi giữa cơn mưa gió. Ông đi tìm cha. Cha ơi cha ơi mênh mông giữa đồng không.

Một buổi sáng như buổi sáng năm nào. Người ta thấy ông nằm dưới gốc cây khế. Sau một đêm mưa to gió lớn. Trên mình là quần đùi áo mỏng. Ông đã chết. Giữa cơn mưa trần thế.